1, 5 milyon kadını etkiliyor ama çoğu farkında değil!

Ülkemizde bayanların birçok adet periyodunun ağrılı geçmesini “normal” kabul ettiği için çok kıymetli bir sıhhat sorunu da sinsice ilerliyor. Belirtileri ve şiddeti tümörün yerleştiği bölgeye nazaran farklı sıkıntılara yol açan, anne olmanın önündeki en büyük mahzurlardan biri olarak karşımıza çıkan bu tehlikeli hastalık ülkemizde her 10 bayandan birinde görülüyor. Halk ortasında ‘çikolata kisti’ olarak bilinen ve öbür rahatsızlıklarla da ortak belirtiler gösteren endometriozisin tanısı bazen 10 yılı bile bulabiliyor! İşte, tüm dünyada bu tehlikeli hastalığa karşı farkındalık oluşturabilmek için toplumun dikkati her yıl Mart ayında endometriozise çekiliyor. Hastalığın vaktinde fark edilmesinin tedavi açısından da büyük değer taşıdığını vurgulayan Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Kısmı Lideri ve Acıbadem Maslak Hastanesi Bayan Hastalıkları ve Doğum, Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Mete Güngör, “Endometriozis, karın bölgesindeki organlarda kalıcı hasar bırakabilir. Ayrıyeten kısırlığın da esas nedenlerinden biri. Kısırlık nedeniyle tabibe başvuran bayanların yüzde 15 ila 55’inde görülüyor. Endometriozisin yumurtalık kanserini artırdığını gösteren çalışmalar da var. Bu nedenle mümkün bir şikayette kesinlikle tabibe başvurulmalı” diyor. Prof. Dr. Mete Güngör, endometriozis hakkında değerli ihtarlar ve tekliflerde bulundu.

Ülkemizde üreme çağındaki her 10 bayandan birinde görülen endometriozis, rahmin iç katmanında bulunması gereken endometrium dokusunun rahim dışında öbür organlarda yerleşmesine ve yerleştiği bölgede hastalık oluşturmasına deniliyor. Anne olmanın önündeki en büyük manilerden biri olan ve bilhassa şiddetli adet ağrılarıyla kendini gösteren endometriozis; karın zarı üzerinde, yumurtalıkları rahime bağlayan tüplerde, idrar kesesi ve idrar borusunda, bağırsaklar üzerinde ya da yumurtalıklarda, nadiren de akciğer, göz, göbek ve diyafram üzere bölgelerde ortaya çıkabiliyor. Endometriozisin adet periyodu hormonlarından etkilendiğini kaydeden Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Kısmı Lideri ve Acıbadem Maslak Hastanesi Bayan Hastalıkları ve Doğum, Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Mete Güngör, “Bu nedenle döngüsel olarak büyüyüp kanamaya yol açarlar. Bu kanamalar, bulundukları yerlerde doku tepkilerine, iltihaplara, yapışıklıklara ve kistlere neden olur. Uzun vadede organların birbirine yapışması bile kelam konusu olabilir” diyor.

Adet mühleti 7 günü geçiyorsa!

Özellikle 15-49 yaş ortasındaki bayanlarda görülen ve ülkemizde 1,5 milyon bayanı etkileyen bu hastalığın nedenleri tam olarak bilinemiyor. Lakin ailesinde endometriozis olan bayanlarda hastalığın görülme riskinin 6 kat arttığını belirten Prof. Dr. Mete Güngör, öbür risk nedenleri hakkında şunları söylüyor:

“Kadınların birinci adet kanamasının 11 yaşından evvel olması, adet döngüsünün 27 günden kısa sürmesi, 7 günü geçen adet kanamaları, hiç gebe kalmamış ve doğum yapmamış olmaları, yüksek seviyede östrojene maruz kalmaları, menstrüel kan akımını bozan anomaliler, endometriozis riskini artıran öbür etmenler. Fakat yağlı beslenmenin, fazla et ve kafein tüketiminin de risk faktörü olduğu kabul ediliyor. Öte yandan hamilelik, sistemli antrenman ve geç adet görme ise riski azaltan etmenler olarak öne çıkıyor.”

Karında şişkinlik zannettiğiniz…

Endometriozisin yumurtalıklarda görülmesi halk ortasında “çikolata kisti” olarak bilinen endemetriomaya oluyor. “Karnımda şişkinlik hissediyorum” diyen, daima gaz şikayeti yaşayan bayanlar, bu yakınmaların çikolata kistinden kaynaklandığını öğreninceye kadar birçok tabibin kapısını çalıyor. Şikayetler nedeniyle çoklukla dahiliye ya da gastroenteroloji uzmanlarına başvurulduğunu lisana getiren Prof. Dr. Mete Güngör, “Karında şişlik ya da gaz zannedilen aslında endometriozis nedeniyle gelişen kist olabiliyor. Tedavi için yanlışsız adresi bulana kadar bayanlar çok vakit kaybedebiliyor. Bu da kistin büyümesine ve şikayetlerin de artmasına yol açıyor” diyor.

Anne olmayı engelleyebiliyor

Yaşam kalitesini düşüren endometriozisi bayanlar için daha da değerli hale getiren bir öbür nokta da doğurganlık üzerine olan tesiri. Endometriozisin bilhassa tüplerde ve yumurtalıklarda tıkanıklığa, yapışıklığa yol açması nedeniyle yumurtalıklardan yumurta salınımını engelleyebileceği ve bunun da kısırlığa sebebiyet verebileceğini anlatan Prof. Dr. Mete Güngör, şunları söylüyor:

“Endometriozis odaklarından salgılanan kimi hususlar, yumurta ve spermin döllenmesine ya da rahime yerleşmesine de pürüz olabiliyor. Bu alanda yapılan çalışmalar da kısırlık nedeniyle tabibe başvuran bayanların yüzde 15-55’inde endometriozis olduğunu gösteriyor. Lakin her endometriozis hastalığı da kısırlığa yol açmıyor. Kimi hastalar doğal yollarla gebe kalabiliyor. Kimileri da yardımcı tedavi formülleri ile bebek sahibi olabiliyor.”

Yumurtalık kanseri daha sık görülüyor

Endometriozis ile ilgili zihni kurcalayan en büyük soru işaretlerinden biri de hastalığın kansere yol açacağı tasası. Birtakım bilimsel çalışmalarda yumurtalık kanserinin endometriozisi olanlarda daha sık görüldüğü sonucuna ulaşıldığını kaydeden Prof. Dr. Mete Güngör, “Özellikle ileri yaşta görülen endometriozisin çok uygun kıymetlendirilmesi, cerrahi metotlarla çıkarılıp patolojjk değerlendirmeden geçirilmesi gerekiyor” diye vurguluyor.

Esas tedavi sistemi cerrahi

Endometriozis tanısı hastanın şikayetlerinin dinlenmesinin akabinde fiziki muayene, ultrason, MR ve laparoskopi üzere kimi tetkik yolları ile konuyor. Tedavi ise hastalığın düzeyine, belirtilerin şiddetine ve bayanın çocuk sahibi olmak isteyip istemediğinize nazaran ilaçla ve cerrahi formüllerle gerçekleştiriliyor. İlaç tedavisi daha çok ağrının temel sorun olduğu durumlarda uygulanıyor. Endometriozisin asıl tedavi metodunun cerrahi olmasına rağmen her hastanın ameliyat edilmediğini söz eden Prof. Dr. Mete Güngör, “Ameliyat doğurganlığı artırmak ve ağrıyı azaltmak için tercih ediliyor. Bilhassa hayat kalitesini bozan şiddetli pelvik ağrı yaşayan, ilaç tedavisinden yarar görmeyen, endometriozisi olduğu bilinen ve istediği halde gebe kalamayan ve büyük çikolata kisti bulunan bayanlarda cerrahi sisteme başvuruluyor. Lakin endometriozis yüzde 10-30 oranında nüksedebiliyor.”

Endometiozis ameliyatlarının “kapalı yöntem” olarak bilinen laparoskopik sistem ile yapılması tercih ediliyor. Üreme organlarına dokunulmadan, küçük kesilerle yapılan bu ameliyatlar sayesinde daha az doku hasar görüyor ve hasta kısa müddette güzelleşiyor. Bu ameliyatların deneyimli doktorlar tarafından yapılması ise hastanın doğurganlık ve hormonal işlevlerinin bozulmaması ve hastalığın tekrarlama mümkünlüğünün azalması için değer taşıyor.

Bu belirtilere dikkat!

Endometriozis yol açtığı yakınmaların çok çeşitli olmasından ötürü gözden kaçabiliyor. Bu nedenle bayanların vücutlarından gelen sinyalleri gerçek algılayarak vaktinde harekete geçmesi ömür konforunu artırıyor. Pekala, bedenimizden gelen hangi sinyaller endometriozisten kaynaklanıyor? Prof. Dr. Mete Güngör, bu belirtileri şöyle sıralıyor;