İlk olarak Birleşmiş Milletler Bayan Ünitesi tarafından ‘pandemiye bağlı ekonomik ve toplumsal sorunlar sebebiyle artan aile içi şiddet’ halinde tanımlanan “gölge pandemi” kavramı, UNICEF tarafından kapsamı genişletilerek kullanılmaya devam ediyor. Pandemi sonrasında global seviyede şiddet olgusunun artış gösterdiğine dikkat çeken uzmanlar, bu durumdan da bilhassa bayan ve çocukların etkilendiğini vurguluyor. Uzmanlar gölge pandemi kavramının toplumsal sorunları işaret ettiğini ve tam manasıyla denetim altına alınsa bile toplumsal hayatımızdaki tesirinin uzun yıllar sürebileceğini söz ediyor.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sosyoloji Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Tuğba Aydın Öztürk, gölge pandemi kavramı ile ilgili değerlendirmelerde bulundu ve değerli istatistiksel bilgiler paylaştı.
Gölge pandemi teriminin manası genişletildi
Gölge pandemi teriminin birinci olarak geçen yıl Birleşmiş Milletler’in aile içi şiddet konusuna dikkat çekmek için kullanıldığını belirten Dr. Öğretim Üyesi Tuğba Aydın Öztürk, “Birleşmiş Milletler Bayan Ünitesi, pandemiye bağlı ekonomik ve toplumsal sorunlar sebebiyle artan aile içi şiddeti gölge pandemi (shadow pandemic) terimi ile açıkladı. Yakın vakitte ise UNICEF gölge pandemi teriminin manasını daha da genişleterek terimi çocuk ve gençlerin sosyo – duygusal kayıplarını tabir etmek için tekrar kullandı. Terim bugün itibariyle pandeminin sebep olduğu toplumsal sorunları lisana getirmek için kullanımı yaygınlaşacak bir kelam öbeği olarak karşımıza çıkıyor.” dedi.
Pandemi sonrası şiddet artış gösterdi
Bilimsel araştırmaların pandemi sonrasında global seviyede şiddet olgusunun artış gösterdiğine, bu durumdan da bilhassa bayan ve çocukların etkilendiğine dikkati çektiğini söz eden Öztürk, “Pandemi sürecinde dünya genelinde çok sayıda bayanın işini kaybetmesi ya da toplumsal medya kullanımının artmasına bağlı olarak internet ortamında özelllikle kız çocuklarının maruz kaldığı siber cürümler da şiddetin bir kesimidir. Bunların tümü pandeminin nüfus ettiği sıkıntılı alanlardır.” diye konuştu.
Pandemi tesirini göstermeye devam edecek
Dr. Öğretim Üyesi Tuğba Aydın Öztürk, ‘Covid-19 salgınında artık ikinci yılın içindeyken toplum olarak pandeminin sırf sıhhat boyutuyla ilgilenmiyoruz.’ diyerek kelamlarına şöyle devam etti:
“Aşı çalışmaları, yatak kapasiteleri, güzelleşen hasta sayısı üzere tıbbi mevzular kadar sorunun toplumsal ve ekonomik boyutları da ziyadesiyle gündelik hayatın merkezinde yer alıyor. En uygun senaryo ile tüm dünyada aşılama çalışmaları büyük bir süratle tamamlansa bile salgının yol açtığı tahribatlar aile hayatından, okul hayatına, ekonomik sistemden, toplum ruh sıhhatine kadar tesirini en az birkaç yıl boyunca daha göstermeye devam edecek üzere görünüyor. Bu durumu pandemi sonrası manasına gelecek halde kullandığımız post- pandemi terimi ile açıklıyoruz.”
Salgını denetim altına almak için 5 yıl gerekiyor
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran salgını denetim altına almak 5 yıl üzere bir müddet gerekli olduğunu söz eden Öztürk, “Dünyaca tanınan Amerikalı salgın hastalıkları uzmanı Dennis Carroll ise son 15 yıldır zati ebola, kuş gribi ya da domuz gribi üzere salgınların hayatımızda olduğuna işaret ederken ‘Bundan sonra yeni normalimiz bu olacak.” diye ekliyor. Durum böyleyken post-pandemi süreci için hükümetler, araştırma enstitüleri, akademiler, özel ve kamu kuruluşları ile STK’ların geliştirip uygulayacağı gerçekçi ve nitelikli projelerin ehemmiyet kazanacağını söyleyebiliriz.” dedi.
Sosyal sorunlar kalıcı hasara yol açabilir
Gölge pandemi kavramının UNICEF’in hazırladığı raporda da yer aldığını vurgulayan Dr. Öğretim Üyesi Tuğba Aydın Öztürk, “Bu raporda pandemiyle birlikte bilhassa çocuk ve gençlerde artan sosyo – duygusal kayıpların telafisinin epey güç olacağının altı çizildi. Okul terki, uzaktan eğitime ulaşamayan öğrenciler, aile içi şiddete maruz kalan kimseler, dezavantajlı ailelerde yetişen çocuk ve gençlerin olumsuz gelecek beklentileri, ekonomik eşitsizlikler, ruhsal temelli rahatsızlıklar, teknoloji bağımlılığı üzere post – pandemide kendini gösterecek onlarca toplumsal sorun sayılabilir. Bu toplumsal sorunlar salgının gölgesinde yeşeren ve tahlil üretilmediğinde kalıcı hasarlara yol açabilecek hususların başında geliyor.” diye konuştu.
Eşitsizlikler toplumsal hayatı çevreledi
Eşitsizliklerin yalnızca cinsiyet temelinde görülmediğini belirten Öztürk; eşitsizliklerin iş, okul ya da toplumsal hayatı da çevrelediğini söyledi ve kıymetli istatistiksel bilgiler paylaştı:
– Eğitim-Sen raporuna nazaran Türkiye’de 4 milyon öğrenci pandemi boyunca eğitime hiç katılamadı.
– Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı 2021 bilgilerine nazaran Türkiye’de pandemi boyunca bayana uygulanan şiddet yüzde 32 oranında artış gösterdi.
– Birleşmiş Milletlerin Bayanlara ve Kız Çocuklarına Yönelik Siber Şiddet Raporu’na nazaran; kız çocukları ve bayanlar erkeklere oranla 27 kat daha fazla siber şiddet ile karşılaştı.
– Tüm dünyada ve ülkemizde pandeminin yarattığı ekonomik zorlukların yol açtığı ruhsal rahatsızlıklar artış gösterdi ve intihar oranları arttı.
Pandeminin toplumsal hayatımızdaki tesiri uzun yıllar sürecek
Listenin Türkiye ve global boyutta uzatılabileceğini belirten Dr. Öğretim Üyesi Tuğba Aydın Öztürk, kelamlarını şöyle tamamladı: “Görülüyor ki pandemi bir sıhhat sorunu olarak tam manasıyla denetim altına alınsa bile toplumsal hayatımızdaki tesiri uzun yıllar bizimle olacak. Pandemi gölgesinde geçirdiğimiz 2020 ve 2021’in akabinde daha kaç yıl daha eşitsizliklerin tetiklediği salgınlara hamile kalacağımızı ivedilikle düşünmemiz gerekiyor.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
