Hayatın manası nedir? sorusuna tarih boyunca herkesi tatmin edecek seviyede bir karşılık verilemedi. Aklın sonlarını zorlayacak kadar büyük olan cihanın manası ile ilgili soruya insan aklıyla karşılık vermenin sıkıntı olduğunu belirten Doç. Dr. Tayfun Doğan, “Soruyu ‘Hayatın manası nedir?’ diye değil de ‘Hayatımın manası nedir?’ diye sınırlandırırsak karşılık verebiliriz. Hayatın manası jenerasyonlara nazaran değişiyor. Mana arayışı varoluşumuzun kıymetli bir modülü ve şuurlu ya da bilinçsiz insan yaşadıklarına mana vermeden hayatını sürdüremez” tabirlerini kullandı. Doç. Dr. Tayfun Doğan’a nazaran, manalı bir yaşama sahip olma, kişinin ruhsal sağlamlığını da artırıyor ve hayatın zorluk ve kahırlarına maruz kaldığında hemen toparlanmasına yardımcı oluyor.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tayfun Doğan, hayatın manası ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Herkes için hayatın manası farklı
‘Hayatın manası nedir?’ sorusunun yanıt vermesi güç bir soru olduğunu belirten Doç. Dr. Tayfun Doğan, kelamlarına şöyle devam etti:
“Tarih boyunca da hiç kimse bu soruya herkesi tatmin edecek seviyede bir karşılık veremedi. Zira herkes için geçerli objektif bir manadan bahsetmek güç. Aslında bir bakıma sorunun soruluş biçiminde de kusur var diyebiliriz. Aklın hudutlarını zorlayacak kadar böylesine büyük cihanın manası ile ilgili soruya insan aklıyla karşılık vermek zordur. O yüzden soruyu ‘Hayatın manası nedir?’ diye değil de ‘Hayatımın manası nedir?’ diye sınırlandırabilirsek daha kolay yanıt verebiliriz. Psikoloji biliminin karşılık verebileceği soru ise daha çok “Anlamlı hayat nedir?’ sorusudur. Manalı hayat, ömrün hakkını vererek, dolu dolu ve uygun yaşamaktır diyebiliriz. Lakin bu türlü bir ömrün nasıl olacağı da herkese nazaran değişecektir. Yani bir şahsa manalı gelen ömür biçimi bir oburu için anlamsız ve boş olarak değerlendirilebilecektir.”
Anlam arayışı varoluşun kıymetli bir parçası
“Hayatın manası önemlidir” diyen Doç. Dr. Tayfun Doğan, “Çünkü insan temelde memnunluk ve mana arayan bir canlıdır. Mana arayışı varoluşumuzun kıymetli bir modülü. Şuurlu ya da bilinçsiz insan yaşadıklarına mana vermeden hayatını sürdüremez. Bu noktada mana konusunu insan için bir ruhsal gereksinim olarak görebiliriz. Yokluğunda da mahrumluk hisleri yaşarız ve bu da hem fizikî hem ruh sıhhatimizi olumsuz olarak etkiler” dedi.
Varoluşsal boşluk, bireyi makûs alışkanlıklara yönlendiriyor
Kariyer yapmak, çocuk sahibi olmak, para kazanmak, rastgele bir ideolojiye kendini adamak üzere pek çok şeyin ardında hayatımızı manalı kılma uğraşı olduğunu tabir eden Doç. Dr. Doğan, “Psikiyatr Viktor Frankl, insan için hayattaki temel güdüleyici gücün hayatını manalı kılma gayreti olduğunu söz etmiştir. Dikkatli bir biçimde düşündüğümüzde hayatımızdaki pek çok şeyi hayatımızı daha manalı kılmak için yaptığımızı görebiliriz. Birey manalı bir hayat yaşamıyorsa “varoluşsal boşluk” denilen durumu yaşar. Yaşadığı bu boşluk ve buhranı da uyuşturucu, çok yeme-içme ya da denetimsiz cinsellik üzere şeylerle aşmaya çalışır. Büyük psikolog Carl Gustav Jung, ‘Nevroz manasını bulamamış ruhun acı çekmesidir’ demiştir. Yani manalı ömür ruh sıhhatimiz için olmazsa olmazlardandır” diye konuştu.
Her şey manalı olduğunda değerlidir
Pozitif psikoloji alanındaki yeterli oluş modellerinde, manalı ömür konusunun kıymetli bir bileşen olduğunu belirten Doğan, “Anlamlı ömür, mutluluğun da kıymetli bir yordayıcısıdır. Hayatta bir mana ve hedef bulmak bireyin önündeki en sıkıntı misyondur. Lakin bunu bulduğunda ruhsal manada büyük avantaj elde edecektir. Aslında her şey manalı olduğunda hoş ve pahalıdır. Manalı bir hayat, manalı bir iş ve manalı bağlar üzere. Mana kelam konusu olduğunda kişi pek çok zorluğa göğüs gerebilir. Manalı bir yaşama sahip olma, kişinin ruhsal sağlamlığını da artırır ve hayatın zorluk ve düşüncelerine maruz kaldığında çarçabuk toparlanmasına yardımcı olur” dedi.
Hayatın manası nesillere nazaran değişiyor
Kuşaklar ortasında hayatın manasına bakış konusunda farklılıklar olduğuna işaret eden Doğan, “Her yaş periyodunda bireyin öncelikleri ve hayatına mana katan şeyler değişir. Birey çocukken ya da ergenlikte farklı mana kaynaklarına muhtaçlık duyarken, gençlikte ya da yaşlılıkta ise daha farklı mana kaynaklarına muhtaçlık duyacaktır. Fakat mana muhtaçlığı daima var olacaktır. Yalnızca bu muhtaçlığı karşılayacak olan kaynaklar değişecektir” tabirlerini kullandı.
İnsanlık olarak önemli bir boşluğa düşeceğiz
Doç. Dr. Tayfun Doğan, ‘Anlam konusu tarihin hiçbir periyodunda olmadığı kadar gündemimizde ve bu mevzuya olan ilgi ilerleyen yıllarda da artarak devam edecektir’ diyerek kelamlarını şöyle tamamladı:
“Çünkü ‘Niçin yaşıyorum?’ sorusu zihinlerimizi hiçbir periyotta bu kadar meşgul etmemişti. Tekrar Frankl’ın tabiriyle, insanlık olarak ‘Nasıl yaşarım?’ sorusuna büyük oranda karşılık bulabildik. Salgın hastalıklarla baş edebiliyoruz, beslenme sıkıntısını aştık, ömür süremiz 50’lerden 90’lara ulaştı. Hasebiyle da ‘Niçin yaşıyorum?’ sorusu daha çok gündemimize girmeye başladı. Bir robot çağının başındayız ve önümüzdeki yıllarda, şu anda bizi meşgul eden ya da oyalayan pek çok işi bizim yerimize robotlar yapacak. Bu durumda insanlık olarak önemli bir boşluğa düşeceğiz. O günler geldiğinde mana konusunu artık olduğunda daha fazla sorgulayacağız.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
