Cinsel istismarın önlenmesinde bilinçlenmenin ve çocukların bilgilendirilmesinin değerli olduğunu vurgulayan uzmanlar, çocuğun kesinlikle çok dikkatli bir formda dinlenmesi gerektiğine işaret ediyor. Çocukların hareket ve eylemsizlikleri, sessiz kalışları, davranış ve mimikleriyle hislerini söz ettiklerini belirten uzmanlar, bu iletilerin gerçek bir biçimde okunması gerektiğini vurguluyor.
Fiziksel temas konusunda çocuğun “hayır” demesine hürmet gösterilmesi gerektiğine dikkat çeken uzmanlar, “Fiziksel temas konusunda ısrarcı davranıldığında çocuklar kendi vücutları üzerinde denetim sahibi olmadıklarını; aile bireylerinin ve öteki yetişkinlerin, istedikleri vakit ve istedikleri formda onlara dokunmaya hak sahibi olduğunu düşünebilirler” ihtarında bulunuyor.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Dilek Sarıkaya, 4 Mart Dünya Cinsel İstismara Karşı Uğraş Günü kapsamında, ailelere tekliflerde bulundu.
Cinsel istismar, bir cinsel şiddet türüdür
Cinsel istismarı, “çocuğun yaşı ve gelişim seviyesi açısından kendi sorumluluğunu taşıyan, inanç ya da güç ilgisi içinde olduğu bir kişi tarafından cinsel olarak sömürülmesi” formunda tanımlayan Dr. Dilek Sarıkaya cinsel istismarın bir cinsel şiddet tipi olduğunu söyledi.
Çocuğu cinsel olarak istismar eden kişinin şiddet aksiyonunu, çocuğun fizikî, duygusal, bilişsel ve deneyimsel açıdan daha zayıf oluşunu berbata kullanarak gerçekleştirdiğini söyleyen Dr. Dilek Sarıkaya, “Cinsel istismar sırf çocuğun vücuduna ya da cinsel organlarına yönelik fizikî temas içeren davranışları kapsamaz. Cinsel istismarın temas içeren ve içermeyen pek çok farklı biçimi olabilir. Bu nedenle, cinsel istismarın temas içermeyen biçimlerini ve bu davranışların da çocuk ruh sıhhatine ziyan verici nitelikte olduğunu bilmek önemlidir” diye konuştu.
Çocuklar susmaz, anlatır
Dr. Dilek Sarıkaya, cinsel istismarı önlemede gayenin, çocuklara kendilerini muhafazalarını öğretmekten evvel, yetişkinlere çocukları istismar etmemelerinin anlatılması olması gerektiğini vurgulayarak şunları söyledi:
“Yetişkinler, her vakit ve her yerde çocuğun üstün faydasını gözettiğinde, çocuklara kendilerini söz edebilecekleri ortam yarattığında, çocukların ziyan görebilecekleri rastgele bir durum içinde olup olmadığını denetim ettiğinde ve karar kademelerinde çocukların görüşlerini de göz önünde bulundurduğunda çocukları hakikaten korumuş olurlar. İnanılanın bilakis çocuklar susmaz, anlatırlar. Çocuklar hareket ve eylemsizlikleri, sessiz kalışları, davranış ve mimikleriyle, oyun, fotoğraf, müzik ve drama üzere yaratıcı araçlarla hislerini tabir ederler. Tüm bu araçları çocuğa sunmak, inançlı alan ve bağlantı kanalları yaratmak, güzel bir gözlemci olmak yetişkinlerin sorumluluğudur. Çocukları birer birey olarak gördüğümüz, dinlediğimiz, seçimlerine hürmet duyduğumuzda; onların susmalarını engellemiş ve onlara kelam hakkı tanımış oluruz.”
Cinsel istismarla gayret konusunda ailede neler yapılmalı?
Dr. Dilek Sarıkaya ailelere cinsel istismarın önlenmesi için şu tekliflerde bulundu:
– Aile içerisinde çocuklar her ne anlatırsa anlatsın dikkatle dinleyin: Çocukların birer birey olarak hissetmelerini destekleyecek ve onların öz inançlarını güçlendirecek en temel öge, var oluşlarının ve söylediklerinin önemsendiğini görmeleridir. Çocukları dinlerken, göz teması kurabilecekleri bir düzeyde olmak kıymetlidir. Hislerini paylaştıkları için teşekkür edilmelidir. Şayet çocukların soruları geçiştirilir, anlattıkları duyulmazsa; yaşayabilecekleri olumsuz tecrübelerle ilgili aile bireyleri ile konuşmak, dayanak istemek konusunda zorlanacaklardır.
– Aile içerisinde fizikî temas konusunda ısrarcı olmayın: Çocukların “hayır”ları duyulmadığında ve fizikî temas konusunda ısrarcı davranıldığında çocuklar kendi vücutları üzerinde denetim sahibi olmadıklarını; aile bireylerinin ve öteki yetişkinlerin, istedikleri vakit ve istedikleri halde onlara dokunmaya hak sahibi olduğunu düşünebilirler.
Aile bireylerinin çocuklara öpme ya da sarılma karşılığında vaatlerde bulunmaları, bunları yapmadıklarında ilgiyi ve irtibatı kesip, küsmeleri; onlara diğerlerini şad etmenin, kendi memnuniyetinden daha değerli olduğu iletisini verir. Bu durum çocukların kendi gereksinimlerini ve isteklerini ikinci plana atmalarına neden olur ve şahsî sonlarını oluşturmalarını zorlaştırır. Bu iletiler çocukların yetişkinlerden gelen istismar ve istenmeyen davranışlara karşı daha açık hale gelmesine sebep olabilir. Çocuklara diğerlerini öpmek ya da onlara sarılmak konusunda seçim hakkı verilmelidir. Böylelikle vücutları üzerinde kelam sahibi olduklarını bilir ve öteki şahısların bu kararlara hürmet göstermeleri gerektiğini öğrenirler. Böylelikle bir yetişkin tarafından vücutlarına yönelen saygısız ya da istismar edici bir davranışı fark edebilir, bunun hakikat olmadığını bilir ve bu mevzuda kendilerini daha yeterli tabir edebilirler.
– Cinsel istismar benim etrafımda gerçekleşmez demeyin: İstismar sosyoekonomik durum, etnik köken, eğitim düzeyi, statü, yaş ve yerleşim yeri fark etmeksizin toplumun her bölümünde gerçekleşebilir. İstismarın bizim etrafımızda gerçekleşmeyeceğine inanmak isteriz; lakin gerçekte istismar bizim etrafımızda de gerçekleşebilir.
– İstismarı bildirirsek çocuğun geleceğini mahvederiz, çocuktur nasıl olsa unutur diye düşünmeyin: Yaşanan olayın değersiz olduğunu ve çocuğun nasıl olsa bunu basitçe unutacağına inanmak isteriz. Meğer bildirilmeyen istismar olaylarının sonucunda istismar eden yetişkinler öbür çocuklara ziyan vermeye devam ederler. Öte yandan çocuğun istismarı tabir etmesine karşın ailenin bu hususta sessiz kalması, çocuğun itimat ve adalet hissinin sarsılmasına ve yetişkin hayatında da devam edebilecek ruhsal meselelere yol açabileceği unutulmamalıdır. İstismar çocuğun değil, uygulayan kişinin yanılgısıdır ve bunu bildirmek biz yetişkinlerin sorumluluğudur. Çocukları korumak ve onların memnun ve üretken bir yaşama sahip olabilmelerini sağlamak için sessizliği kırmak birinci adımdır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
