Kendileri yahut diğerleri için ziyanlı olan kimi aksiyonları gerçekleştirme dileklerine ya da dürtülerine karşı koymayı başaramayan çocuklarda dürtü denetimi sorunu görülüyor. Dürtü denetimi sorununa dikkat eksikliği ve hiperaktivite üzere birçok rahatsızlığın eşlik edebildiğini belirten uzmanlar, bu sorunu yaşayan çocukların çoğunlukla arkadaşlarının istemedikleri yahut kızdıkları davranışları yaptıkları için etiketlendiklerine ve dışlandıklarına dikkat çekiyor. Çocuklarda dürtü denetimini sağlama sürecinde ebeveynlere net ve sonlandırıcı olmalarını öneren uzmanlar, şiddet uygulayan çocuğa katiyetle ceza yahut şiddet uygulanmaması gerektiğini vurguluyor.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi’nden Uzman Klinik Psikolog Seda Aydoğdu, çocuklarda dürtü denetimi ile ilgili kıymetli bilgiler vererek ailelere tavsiyelerde bulundu.
Çocuğa dürtü denetimi öğretebilmek mümkün
İçinde bulunduğu yaşa ve bilişsel gelişime nazaran çocuklara dürtü denetiminin öğretilebildiğini söz eden Seda Aydoğdu, “Öncelikle ayrıntılı bir psikiyatrik muayeneden geçtikten sonra çocuk psikiyatristinin uygun gördüğü tedaviye ek olarak neden-sonuç alakasını kurabilme ve hazzı erteleyebilme çalışmaları yapılmalı. Çocuğa dürtü denetimini öğretmek vakit içerisinde ve çocuğun da tecrübeleri sonucu olabiliyor.” dedi.
Dürtü denetimi sorununa farklı rahatsızlıklar eşlik edebiliyor
Uzman Klinik Psikolog Seda Aydoğdu, dürtü denetimi sağlayamayan çocuklarda çoğunlukla öteki sorunların de eşlik ettiğini söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Dürtü denetimi sorununa dikkat eksikliği ve hiperaktivite üzere birçok rahatsızlık eşlik edebiliyor. Çocuğun ek teşhisine nazaran de nasıl davrandığı değişebiliyor. DSM teşhis kriterlerine baktığımızda dürtü sorunu yaşayan çocukların kendileri yahut öbürleri için ziyanlı olan kimi hareketleri gerçekleştirme dileklerine ya da dürtülerine karşı koymayı başaramadıklarını görebiliriz. Yaptıkları işte planlı ya da plansız olabiliyorlar. Hareketten evvel gitgide artan bir tansiyon ve külfet duygusu yaşıyorlar. Aksiyonu gerçekleştirmekten ötürü bir tatmin ve rahatlama duygusu sağlanıyor. Hareketten sonra suçluluk ya da pişmanlık hissedebiliyor ya da hissetmeyebiliyorlar.”
Ebeveynler net ve sonlandırıcı olmalı
Ebeveynlerin bu evrede net ve sonlandırıcı olmaları gerektiğini vurgulayan Aydoğdu, “Ayrıca çocuklarıyla konuşmalı ve aksiyonlarının sonuçları üzerinden çocuklarına yol gösterici olmalılar. Dürtü bozukluğunun tipleri ve eşlik eden öbür rahatsızlıklar olma ihtimali yüksek olduğu için aileler çocuklarını kesinlikle bir çocuk ergen psikiyatri uzmanına götürmeli, uzman dayanağı ve yönlendirmeleri üzerinden davranış haritaları oluşturulmalı.” tavsiyesinde bulundu.
Çocuğa şiddet uyguladığı için şiddet uygulanmamalı
Seda Aydoğdu, ‘Yapılan çalışmalar şiddet ve daha çok bir psikiyatrik hastalığın temelinde dürtü denetim bozukluğunun olduğunu gösteriyor’ dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çocuğun yaşına bağlı olarak denetim çalışmaları yapılmalı, uzmanlardan alınan geri bildirim ve yönlendirmeler ile ailelerin yol haritası oluşturulmalı. Bu süreçte çocuğa şiddet uyguladığı için şiddet uygulamak yahut ceza vermek çocuğun öfkesini arttırabiliyor. Bu sebeple farmakolojik ve terapötik ilgi sonucunda aile davranışlarını belirlemeli.”
Arkadaşları tarafından etiketlenip dışlanabiliyorlar
Çocukların dilek ettikleri bir şeyi çabucak o an elde etmek maksadıyla yahut istedikleri davranışı erteleyemedikleri için çabucak o an harekete geçmek istemeleri sonucunda istenmeyen olayların yaşanabildiğini kaydeden Seda Aydoğdu, “Okulda kurallara uyamadıkları için öğretmenleri ve arkadaşları tarafından etiketlenebiliyorlar. Çoğunlukla arkadaşlarının istemedikleri yahut kızdıkları davranışları yaptıkları için arkadaş etrafı tarafından dışlanıyorlar.” dedi.
Oyun ve bilişsel davranışçı terapi sistemleri kullanılıyor
Dürtü denetim bozukluğuna karşı oyun terapisi ve bilişsel davranışçı terapi teknikleri ile çalışılabildiğini söz eden Uzman Klinik Psikolog Seda Aydoğdu, “Yöntemlerin temel gayesi çocukların toplumsal normlara uyabilmesine yönelik davranış kalıplarının kazandırılmasını oluşturuyor.” diye konuştu.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
