24- 28 Mayıs tarihleri ortasında düzenlenen Forum İstanbul 2021 konferansı Türkiye Cumhuriyeti Etraf ve Şehircilik Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Emin Birpınar, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Lideri İsmail Gülle, Forum İstanbul Lideri Aclan Acar’ın açılış konuşmalarıyla başladı.
Açılış konuşmalarının akabinde; ‘Yaşamsal Önceliğimiz: İklim Krizi ve Döngüsel Ekonomi’ başlıklı birinci oturumunu Bosphorus Enstitüsü Lideri Dr. Bahadır Kaleağası yönetti. Oturuma; EBRD Çevresel Fonlar Yöneticisi Adonai Herrera-Martinez, Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği İktisadı ve Siyasetleri akademisyeni, FAO Kıdemli Yatırım Danışmanı ve Climate Bonds Siyaset Yardımcı Yöneticisi Doç. Dr. Barış Karapınar, ARUP Karbon ve İklim Değişikliği Yöneticisi Paula Kirk, Dünya Bankası Türkiye Ülke Yöneticisi Dr. Auguste T. Kouamé konuşmacı olarak katıldılar. Oturumda ‘Avrupa Yeşil Muahedesi – Yeşil Mutabakat (Green Deal)’in Türkiye’ye yansımaları ne olacaktır?’, ‘Karbon fiyatlandırması ile karbon emisyonları nasıl azaltılabilinir?, ‘İklim değişikliği milyonlarca yıl öncesinde donmuş virüs ve bakterileri ile yakın gelecekte tanışmamıza neden olur mu?’, ‘Döngüsel iktisat, iklim değişikliği çabasında nasıl bir rol oynar?’ , ‘Sürdürülebilir kalkınma için yenilikçi su tahlilleri nelerdir?’, ‘Döngüsel Açık: Atık ölçüsünü nasıl azaltabiliriz ve dönüşüm sayısını nasıl artırabiliriz?, ‘Lineer iktisat modelini, atıkların kaynak olarak ele alındığı modele nasıl geliştirebiliriz ve yaygınlaştırabiliriz?, ‘Topluma ve etrafa katkı sağlayan toplumsal sorumluluk sahibi şirketler sayesinde dünya nasıl değişecek?’ üzere mevzular ele alındı.
Açılış konuşmasında fikirlerini söz eden Forum İstanbul Lideri Aclan Acar, “Forum İstanbul’un misyonu ülkemizin yalnızca bulunduğu coğrafyada değil, dünyada önde gelen devlet ortasında görmek için karar vericileri orta ve uzun vadeli düşünmeye yönlendirmek, tahlil arayışlarını kolaylaştırmak ve teşvik etmektir. Oturumlarda dünya ve Türkiye gündemi ele alınırken, mevzular genel perspektifle kıymetlendirecek,” dedi. 2019 yılı sonunda ortaya çıkan Kovid-19 sorunu, mevcut meseleleri daha da artırdığını hatırlatan Acar, aşının yaygınlaşması ile denetim altına alınacak bu sürecin sonunda yeni dengelerin ve bir büyüme trendinin ortaya çıkacağı beklendiğini, bu sürece hazırlamanın değerine dikkat çekti.
TİM olarak 20 yıldır Forum İstanbul’a takviye verdilerini belirterek kelamlarına başlayan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Lideri İsmail Gülle, “TİM olarak 20 yıldır desteklediğimiz Forum İstanbul’da bir sefer daha bir ortada olmaktan memnuniyet duyuyoruz. Yarını manaya temasıyla gerçekleşen Forum İstanbul’da çok değerli ve her biri bir konferans konusu olabilecek mevzu başlıklarıyla bir hafta boyunca hepimize çok yarar sağlayacağına inanıyorum. Pandemi sonrasındaki yeni periyoda ışık tutacak pek çok bahis başlığının konuşulacağı forumda hem iştirakçi hem izleyici hem de destekleyici olarak yer almaktan büyük onur duyuyoruz,” dedi.
TİM’in değerli misyonlu ortasında yer alan, dünyada yaşananları hakikat tahlil edip ülke iktisadı en yanlışsız halde geleceğe hazırlamak olduğunu belirten Gülle, “Türkiye ihracatının saha neferleri olarak ihracatımızın sürdürülebilir bir büyümeye sahip olması için vizyoner çalışmalar yapıyoruz. Yeşil dönüşüm ve bilhassa pandemi sürecinin ortaya çıkardığı dijital dönüşüm üzere iktisada istikamet veren süreçlerle ilgili ihracatçılarımızı bilgilendirmek ismine eğitim sempozyumları düzenliyoruz. Lojistik alanında ise attığımız adımlarla ihracatçılarımızın global sıkıntılarda asgarî hasarla çıkmasını ve fırsatlar üretmesini hedefliyoruz,” dedi.
Döngüsel İktisat ve Sürdürülebilir Kalkınma
Etkinliğin onur konuğu olan T.C. Etraf ve Şehircilik Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Emin Birpınar açılış konuşmasında değişen dünya ile birlikte alışkanlıklarımızda yaşanması olasıya değişimlere dikkat çekti: “Yeşil teknoloji ile ilgili mevzuların konuşulduğu; yenilenebilir gücün tartışıldığı, mikro mobilitenin ve küçük elektrikli araçların gündemde olduğu bir yeşil teknoloji sorunu kelam konusu. ‘Al, kullan ve at’ yaklaşımını benimseyen Lineer iktisat yerini ‘al, kullan, geri dönüştür’ uygulamalı döngüsel iktisada bırakıyor. Havayı, suyu ve toprağı koruyarak sürdürülebilir kalkınma modelleri geliştiriliyor. Döngüsel iktisat ve sürdürülebilir kalkınma iki kıymetli noktadır. Dünya bu trendlerle hareket etmeli. Bundan 20 sene sonra dünyanın hiçbir yerinde petrol istasyonları olmayacak, konutlarımıza doğalgaz taşıyan çizgiler olmayacak tahminen. Zira konutunuzun çatısına koyduğunuz panel ve lityum piller, konutumuzu 24 saat boyunca aydınlatırken ya da her türlü ısıtma ve soğutma süreçlerini hayata geçirecek enerjiyi toplayacak. Hasebiyle konutunuza elektrik ya da doğalgaz faturası gelmeyecek. Tahminen devletler şu an inanılmaz vergi alıyorlar. Fakat bu türlü bir dünyada elektrik ya da doğalgaz parası alınmayacak.”
Son olarak İklim değişikliği sonucu tedarik zincirinin de bozulduğunu hatırlatan Prof. Dr. Birpınar, iklim değişikliği için “krize de dönüşebilir fırsata da” hatırlatmasında bulundu.
Hali hazırda yüzde 2’lik bir elektrikli araç oranı kelam konusu olduğunu, 2030 sonrasında sayının artırılması gerektiğini belirten EBRD Çevresel Fonlar Direktörü Adonai Herrera-Martinez, “2050 yılında karbon azalımını sağlamaya çalışıyoruz. Daha pak ve tıpkı vakitte güçlü bir kozmik takviyenin oluşturulmasını sağlıyoruz, ki sürdürülebilir bir gelişme elde edilsin. İklim krizi nitekim bir yeşil yatırım tsunamisi yarattı. Uzun vadeli iklim stratejileri ve buna bağlı siyasetler oluşturulmalı, 2030 emisyon maksatları belirlenmeli. Bunlar yalnızca gelişen bir perspektif ile yapılır. Bu sürecin istihdam sağlayıcı bir tesiri de olacak. 2030’da gayri safi ulusal hasılaya yüzde 4 oranında katkıda bulunması mümkün,” dedi.
İklim değişikliğine bütüncül bakılması gerektiğini hatırlatan Herrera-Martinez, “Elbette çevresel maksatların konması temelde yer alıyor. İktisattaki aktivitelerin çevresel amaçlarla sürdürülmesi gerekiyor. Elbette burada istekli olan ekonomilerle, varlık sahipleriyle birlikte yapılacak çalışmalar bir vazife gücü oluşturarak başlatılabilir. Bununla birlikte birçok mali çıkar çatışmasının önüne geçilmeli. Biliyorsunuz, şeffaflık yükümlüğü yatırımlarda karbon geçiş risklerini çok âlâ gösterecek. En temelde şeffaflığın kesinlikle olmalı. Böylelikle yatırımlar tabiat dostu yerlere kayabilsin,” dedi.
G20 Ülkeleri Bütün Emisyonların Yüzde 80’inden Sorumlu
Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği İktisadı ve Siyasetleri akademisyeni, FAO Kıdemli Yatırım Danışmanı ve Climate Bonds Siyaset Yardımcı Yöneticisi Doç. Dr. Barış Karapınar sıfır karbon amacına ulaşılmasının hayati derecede değerli olduğunu, 2035 öncesinde sıfır karbon gayesine ulaşılamaması halinde bilimsel açıdan bir işe yaramayacağını belirtirken, “2000 yılından bu yana en sıcak yılları yaşadık. Geçtiğimiz yıl en sıcak yıllardan biriydi. 1980 ile 2000 yılı ortasındaki ortalamanın üzerine çıktık. Sanayi öncesi devirde hafif bir artış vardı. O vakitten bu vakte 1.2 derece artış oldu. Global ortalamayı düşünecek olursa bu sayılar epey yüksek ve tesirlerini de her yerde görmeye başladık,” dedi.
Sera gazı emisyonları bilhassa son 70 yılda çok değerli bir ölçekte artış gösterdiğini belirten Doç. Dr. Karapınar, Covid-19 sebebiyle nakliyecilik, ulaştırma, sanayi üzere bölümlerde emisyonlarda azalma görüldüğünü belirtti. Karapınar şöyle devam etti: “2020 yılında misyonlarda toplamda yüzde 8’lik bir azalma oldu. Lakin iktisatların toparlanması ile artış trendi başladı. G20 ülkeleri bütün emisyonların yüzde 80’ninden sorumlu. Bölümler açısından ise en çok güç akabinde ulaştırma, inşaat ve lojistik kesimleri azalan bir grafikte emisyon salınımına neden oluyor,” sözlerini kullandı.
İklim felaketleri ile yaşanan kayıpları hatırlatan Karapınar, “1980’den bu yana iklim felaketleri ilgili kayıpların ekonomik karşılığı 4 trilyon 200 milyar dolara karşılık geliyor. Yanı sıra, geçtiğimiz yıl 30 milyon insan afetlerden kaçtı. Sel baskınları ve fırtınalar öne çıkan münasebetler oldu,” dedi.
“İstanbul İçin Çok Hoş Yeni Bir Devir Başlıyor”
Ardından kelam alan ARUP Karbon ve İklim Değişikliği Yöneticisi Paula Kirk bioçeşitlilikte yaşanan riskin çok büyük olduğuna işaret ederken, “Pozitif birtakım çıktılar elde etmek için klasik yaklaşımların dışına çıkmak gerekiyor. Artık sınırsız kaynağımız olmadığı için rejeneratif kalkınmayı önemsemeliyiz. Bu nedenle de döngüsellikten bahsetmeliyiz. Covid-19 üzere bir kriz sonrasında bizler artık yine düşünmek zorundayız. Pandemiden çıkmamızı ve tıpkı vakitte yeni dünya ve yeni ekonomik döngüsel oluşumlara ahenk sağlamamız gerekiyor,” dedi.
“18 ay içerisinde yaşadığımız süreçte karbon emisyonu ve risklerin azaltılmasında şirketlerin yaklaşım ve iş modellerinde değişiklik kelam konusu oldu. Şeffaflık değişimi de mevcut. Kent belediyeleri ile çalışmamız gerekiyor. Kent düzeyinde de kesinlikle birçok aktörün yapabileceği çok somut değişiklikler var. Bizim de belediyelerle İstanbul’da yaptığımız çalışmaların temelinde bu yer alıyor,” diyen Kirk, anlaşılan riske yalnızca bir iklim tehlikesi olarak bakılmaması gerektiğini, şirket ya da kurumların şeffaflık yaklaşımları ile nelere yatırım yapılması gerektiğini paylaşmasının değerine dikkat çekiyor. Kirk, pandeminin işletmelerin çeviklik ve adaptasyon yaklaşımlarını da gözden geçirmeleri için bir fırsat olduğunu ekledi. İstanbul’un iklim hareket planını güncellediklerini hatırlatan Kirk, “C40 iklim değişikliği kümesiyle birlikte çalışıyoruz. Bu tertibin içerisinde 90 tane kent bulunuyor. Hali hazırda İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile yaptığımız çalışmalar var. İklim hareket planını güncelliyoruz. İstanbul’da birinci iklim ve aksiyon planına sahip olacak. Sürdürülebilir yeşil uygunlaştırma yolunda kıymetli adımlar atılıyor. İstanbul için çok hoş yeni bir devir başlıyor“ dedi.
“Karbon Fiyatlandırması, Cari Açık ve Verimli Bir Vergi Sistemi İçin Gerekli”
Kovid-19’un beşerî problemlerine dikkat çeken Dünya Bankası Türkiye Ülke Yöneticisi Auguste T. Kouamé “Kovid-19 bütün toplumlarda beşerî açıdan büyük bir tesir yarattı. 1930’lardan bu yana yaşanan en büyük resesyonlarından biri yaşandı. Kovid-19’un bu kadar makus olduğunu düşünüyorsak iklim değişikliğinin neler getirebileceğine baş yormamız gerekiyor. İklim değişikliği çok önemli bir sorun. Milyonlarca insan yalnızca iklim değişikliği nedeni ile ekstrem yoksulluğa sürüklenebilir. İklim değişikliğinin getireceği yoksulluk, enflasyondan hava kirliliğine kadar birçok alanda kendisini gösterecektir. Birçok bölümde verimlilik azalışı meydana gelecek ve dünya üzerinden istikrarlar değişecek. İklim değişikliğinin getirdiği tesirlerle sürdürülebilir ekonomik sistemlerde sıkıntılar baş gösterecek. Bunların hepsi varoluşuna yönelik büyük tehditlerdir. En büyük tehdidi ise global bir savaş olma ihtimalidir,” dedi.
Karbon fiyatlamalarının süreci uygunlaştırmak açısından artı bir katkısı olabileceğine dikkat çeken Kouamé, “Karbon global bir sorun. Daha az kirletici teknolojinin kullanılması için karbon fiyatlandırmada teşvik gerekiyor. Yenilenebilir güç için de teşvik gerekiyor. Karbon fiyatlandırmanın güncellenmesi ile bunlar başarılabilir. Kamu sıhhati üzerindeki tesirleri de bu sayede azaltılabilir. Karbon fiyatlandırma ile ilgili şu anda 68 tane memleketler arası fiyatlandırma kelam mevzusudur. Karbon vergisi sisteminde son 10 yılda değişiklikler meydana geldi ve 4 kata kadar artış yapıldı. Türkiye de bu manada kıymetli adımlar atıyor. Evvel piyasanın hazırlanması ile ilgili çalışmalar kelam konusu. Karbon piyasaları ve pazarları için teknik çerçeveler hazırlanıyor. Emisyonun azaltılmasının yanı sıra karbon fiyatlandırma ile ilgili maliyetlerde artış olurken, tipik vergilendirmeler de değişime uğrayacak. Karbon fiyatlandırma ile vergi sisteminin verimliği de yükseltilebilir,” derken karbon fiyatlandırması ile yeniden cari açığa da tahlil bulunabileceğini belirtti.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
