Çocuklarda gerçek davranışları pekiştirmek, hakikat davrandıklarında tanımlayıcı takdir almaları ile mümkün olabiliyor. Uzmanlar, çocukların takdir, övgü ve ödül üzere olumlu geri bildirim aldıkları davranışları, tekrar yapmaya daha eğilimli olduklarını vurguluyor.
Çocuklarda yanlışsız davranışları pekiştirmek, gerçek davrandıklarında tanımlayıcı takdir almaları ile mümkün olabiliyor. Çocukların takdir, övgü ve ödül üzere olumlu geri bildirim aldıkları davranışları, tekrar yapmaya daha eğilimli olduklarını vurgulayan uzmanlar, ebeveynlerin hangi davranışları takdir ettiklerini açık ve net olarak belirtmeleri gerektiğini söz ediyor. Uzmanlar, ‘sen çok zekalısın, çok çalışkansın, sen herkesten güzelsin’ üzere övgülerin çocuklarda yanlış algılara sebep olduğunu belirterek bu çeşit kelamlar yerine çocuğun olumlu davranışlarının takdir edilmesini öneriyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Emel Sarı Gökten, çocuklarda olumlu davranışları pekiştirmenin teknikleri ile ilgili ailelere değerli tavsiyeler paylaştı.
Çocuklar gerçek davrandıklarında takdir edilmeli
Çocuklarda olumlu davranışları pekiştirmenin yanlışsız davrandıkları vakitlerde tanımlayıcı takdir almalarına bağlı olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Emel Sarı Gökten, “Anne ve babalar çoğunlukla çocuklarının olumsuz davranışlarından yakınıyor ve bunları nasıl azaltacaklarını öğrenmek istiyorlar. Olumsuz davranışlarından yakınıldığı vakit birinci evvel yapılması gereken, çocuğun olumsuz davranışı yapmayıp daha yanlışsız davrandığı vakitleri takip etmektir.” dedi.
Takdir ve övgüler olumsuz davranışları azaltıyor
Ebeveynlerin yakındıkları davranışların olumlu versiyonunu gördüklerinde kelam konusu davranışı takdir etmeleri gerektiğini belirten Doç. Dr. Emel Sarı Gökten, “Çünkü biliyoruz ki çocuklar takdir, övgü ve ödül üzere olumlu geri bildirimler aldıkları davranışları tekrar yapmaya daha eğilimlidir. Tekrar edilen olumlu davranışlar ise olumsuz davranışların görülme sıklığını azaltıyor.” sözlerini kullandı.
Çocuklar emekleri ve uğraşları için takdir edilmeli
Doç. Dr. Emel Sarı Gökten, “Tanımlayıcı takdir dediğimizde, tam olarak neyi övdüğümüzü çocuğun anlamasından bahsediyoruz” diyerek kelamlarına şöyle devam etti:
“Tanımlayıcı takdirde ‘Ben söylemeden odanı toparlayıp temizlediğin için teşekkür ederim’, ‘kardeşinle bu türlü güzelce oyun kurup oynadığınız için size bravo’ üzere cümleleri örnek gösterebiliriz. Anne ve babalar yalnızca ‘aferin’ ya da yalnızca ‘teşekkürler’ dediğinde çocuk tam olarak neyin bu övgüyü aldığını anlamayabilir. Takdir ve övgü dendiğinde birtakım ailelerin ‘sen çok zekalısın, çok çalışkansın, sen herkesten güzelsin’ üzere etiketlemeye yönelik cümleler kurduklarını görüyoruz. Çocukları överken sahip oldukları fizikî ya da bilişsel özellikleri vurgulayarak değil, onların gösterdikleri emeği, çabayı ve yanlışsız davranışı övmeliyiz.”
Bilişsel özelliklere dayalı övgüler ziyan verebiliyor
Fiziksel ya da bilişsel özelliklere dayalı bir övgünün çocukta ‘ben esasen uyanığım, ben herkesten akıllıyım’ üzere benlikle ilgili değerlendirmelere ve baş karışıklıklarına yol açacağına dikkat çeken Doç. Dr. Emel Sarı Gökten, “Bazı çocuklar o kadar çok bu yakıştırmaları duyarak büyürler ki kendileri ile ilgili gerçekçi olmayan ya da aslında çok zeki olduklarını düşünmeye başladıkları için çalışmaya gerekli olmadığı istikametinde yanlış algılara sahip olmaya başlıyorlar. Bu da çocuğun kendi kapasitesini kullanma, çalışma ve emek verme azmini engelliyor.” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
