Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 1 Nisan’dan itibaren geçerli olacak ulusal tarife elektrik fiyatlarını açıkladı. Alınan kararla, Ocak – Mart periyoduna nazaran tüketici elektrik fiyatlarında rastgele bir değişiklik yapılmadı. Elektrik tedarikçileri karşılaştırma sitesi encazip.com, mesken tüketicisinin daha ucuz elektrik kullanmasının yanlışsız bir adım olduğuna lakin bu farkın öbür abone kümelerine yansıtılmasının farklı sakıncalar doğurduğuna dikkat çekti.
Elektrikte tedarikçi değiştirmemiş tüketiciler için uygulanacak ünite fiyatları belirleyen ulusal elektrik tarifeleri, 1 Nisan’dan itibaren geçerli olmak üzere tekrar belirlendi. Güç Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından alınan karara nazaran, elektrik fiyatlarında rastgele bir değişiklik olmayacak. Elektrik tedarikçileri karşılaştırma sitesi encazip.com, konut tüketicisinin daha ucuz elektrik kullanmasının gerçek bir karar olduğuna lakin bu farkın başka abone kümelerine yansıtılmasının farklı sakıncalar doğurduğuna dikkat çekiyor.
Temmuza kadar artırım yok
Açıklanan tarife tablolarına nazaran, konut tüketicileri için faal güç bedeli 0,397 TL, iş yerleri için 0,598 TL ve endüstriciler için 0,55 TL olarak belirlenirken, bu abone kümeleri için elektrik dağıtım bedeli sırasıyla 0,247 TL, 0,253 TL ve 0,187 TL oldu. Böylelikle bir kiloWattsaat elektrik için Temmuz ayına kadar meskenlerde vergiler dahil 0,796 TL, iş yerlerinde 1,059 TL ve sanayi abone kümesinde 0,882 TL ödenmeye devam edecek. Konutlar ile öteki abone kümeleri ortasındaki fiyat farkının bu derece yüksek olması ise dikkat çekiyor. Çünkü elektrik gücünün tedarik maliyetinde abone kümelerine nazaran rastgele bir değişiklik olmuyor, tüm abone kümeleri için tedarik maliyeti tıpkı oluyor.
Elektrikte maliyet esnafa yükleniyor
Elektrik piyasası aslında kağıt üzerinde uzun bir müddettir özgür durumda, lakin bilhassa fiyatlandırmadaki kimi farklılıklar nedeniyle, iktisadın dinamosu olan sanayi ve ticarethane kümeleri için tarife fiyatları gereğinden yüksek seyrederken, meskenler için ise olması gerektiğinden düşük düzeylerde. Bu durum konut tüketicilerinin tedarikçi değiştirerek tasarruf etmesinin önüne geçiyor ve görevli elektrik tedarikçileri portföyünde kalmasını zarurî hale getiriyor. Elektrik piyasası mevzuatına nazaran, misyonlu elektrik tedarikçileri için belli bir kâr marjı bırakılmak zorunda, fakat mesken tarifelerinin düşük seyretmesi nedeniyle bu maksatların tutması için fark ticarethane ve sanayi abone kümeleri başta olmak üzere öbür abone kümelerine yüklenebiliyor.
Yüksek iş yeri elektrik fiyatı tüketiciyi daha berbat etkiliyor
encazip.com kurucusu Çağada Kırım, görüşlerini şu halde söz ediyor: “Ulusal elektrik tarifeleri belirlenirken misyonlu elektrik tedarikçilerinin, elektrik tedarikçisini değiştirmemiş tüketicilere sağlanan elektrikte makul bir kar elde etmesi sağlanıyor ve garanti altına alınıyor. Belirlenen kâr marjı yüzde 2.38 civarında. Pek çok Avrupa ülkesinde ise tedarikçilerin kârlılığı bunun çok üzerinde, örneğin İngiltere’de tedarikçilerin kâr marjı yüzde 3’ler civarında. Bu kâr marjının sağlanmasında farklı faktörler tesirli olurken, en değerli faktör ulusal tarife fiyatları oluyor. Kimi durumlarda abone kümesi başına bu kârlılık sağlanmazsa, başka abone kümelerinin fiyatı biraz daha artırılarak telafi ediliyor. Mevcut uygulamada konut tüketicisinin daha ucuz elektrik kullanması çok hoş, fakat bu farkın öteki abone kümelerine yansıtılması farklı sakıncalar doğuruyor. Ticarethane ve sanayi kümelerindeki yüksek elektrik fiyatları tüm eser ve hizmetlere fiyat artışı olarak yansıyor ve nihayetinde tüketiciler, elektrik faturalarında ödemedikleri maliyeti aldıkları eserlerde ödemiş oluyor. Bu, enflasyonun yükselmesine de neden olan kıymetli bir faktör.”
İkili mutabakat piyasasında inanç hala geri kazanılamadı
Elektrik maliyetlerinin belirlenmesinde pek çok faktörün kelam konusu olduğunu ve özgürleşmiş olan tedarik piyasasında EPDK’nin tedarik maliyetlerine bir müdahalesinin olamayacağının altını çizen encazip.com kurucusu Çağada Kırım, “Doğru işleyen bir elektrik piyasasında tedarikçiler ortasında yapılan ikili mutabakatlarla alınan elektrik gücünün değeri kritik. Bu formda hepsi özel şirketler olan tedarikçi şirketler, elektrik santralleri ile evvelden mutabakatlar yaparak tüketicilere sağlayacakları elektrik gücü için portföy oluşturuyor. Bunun dışında gün öncesi piyasası üzere elektrik borsalarından da elektrik tedarik edilebiliyor.” dedi.
Borsa elektrik fiyatları, ikili mutabakat piyasasından çok daha yüksek. Fakat bilhassa 2018 yılında kur atakları ile birlikte elektrik santralleri, tedarikçiler ile olan mukavelelerini tek taraflı olarak feshetmişti, hatta bu yüzden 5 milyon civarında olan özgür tüketici sayısı 100 binlere kadar düşmüştü.
O periyotta yaşanan gelişmelerin tedarikçiler ortasında ileri derecede itimat kaybına sebep olduğunu belirten Çağada Kırım, “O günden beri ikili mutabakat piyasası hala gerçek işleyen bir yapıya kavuşamadı. Bu nedenle de fiyatlandırmalar büyük ölçüde görece yüksek olan borsa fiyatları ile belirleniyor.” diye konuştu.
En kıymetlisi endüstricinin rekabet avantajını kaybetmemesi
Ülkemizin iktisadının dinamosu üretime dayalı ihracat ve bu durumda sanayicilerin elektrik fiyatlarının belirlenmesi kritik kıymete sahip. Her ne kadar sanayi tarafında özgür piyasa dinamikleri çok daha yeterli çalışıyor olsa da hür piyasa fiyatlarının belirlenmesinde ulusal tarifeler tesirli rol oynuyor. “İhracatta rakibimiz olan ülkelere baktığımızda konutlar yerine sanayi üretimindeki elektriğin daha düşük tutulduğu ve böylece ülkeye daha büyük katma bedel oluşturduğu gözlemleniyor.” diyen Çağada Kırım, kelamlarına şöyle devam ediyor: “İhracattaki değerli rakiplerimizden Romanya’da mesken dışı tüketim için uygulanan elektrik fiyatı kiloWattsaat başına 0,12 USD olurken, fiyatlar Vietnam’da 0,077 USD, Hindistan’da 0,115 USD ve Çin’de 0,103 TL. Türkiye’de ise ulusal tarife bazında bu fiyat 0,13 USD. Endüstricinin en kıymetli maliyet kalemlerinden olan elektrik fiyatları daha düşük tutularak, ülkemizin bu ülkelere karşı rekabet avantajı elde etmesinin ekonomimize katkısı, konutlarda ucuz elektrik tüketmemizden çok daha büyük olacaktır. Prensip olarak hür piyasa dinamiklerine müdahaleyi asla hakikat bulmasak da bir fiyat dayanağı sağlanacaksa eldeki imkanlar mesken tüketiminden çok sanayi üretimi için kullanılmalıdır. Nihayetinde yeniden kazanan Türk vatandaşı olacak ve 2023 amaçlarımıza çok daha emin adımlarla ilerlemiş olacağız.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
