Gebelikte ortaya çıkan tansiyon sorunları anne ve bebek sıhhatini tehlikeye sokabiliyor. Gebeliğin 20. haftasından sonra ortaya çıkan gebelik tansiyonu, toplumda “gebelik zehirlenmesi” olarak bilinen preeklampsi hastalığına yol açabiliyor. Gebeliklerin yüzde 3-4’ünü etkileyen preeklampsi hastalığı, yüzde 16’lık oran ile anne bebek ölümlerinin nedenleri ortasında ikinci sırayı alıyor. Anne adayının, alanında uzman tabipler tarafından sıkı bir formda takip edilmesi ve en uygun vakitte doğumun gerçekleştirilmesi gerekiyor. Memorial Ankara Hastanesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Doç. Dr. Kudret Erkenekli, gebelik tansiyonu ve preeklampsi hakkında bilgi verdi.
Gebelerin tansiyon takibi hayati değer taşır
Halk ortasında büyük tansiyon olarak geçen sistolik tansiyonun 140, küçük tansiyon yani diasitolik tansiyonin ise 90’ın üzerinde olması hipertansiyon olarak tanımlanmaktadır. Gebelik öncesi yüksek tansiyon tanısı almış bayanlar kronik hipertansiyon hastalarıdır. Gebeliğin 20. haftasından sonra ortaya çıkan ama idrarla protein atılımı ve organ hasarının eşlik etmediği gebelik tansiyonu, bir öteki durum olurken, üçüncü tabloyu da preeklampsi oluşturur. Preeklampsi halk ortasında “gebelik zehirlenmesi” olarak bilinen bir hastalıktır. Hamilelerin tansiyon takibi, ultrason denetiminden daha kritik olup, her muayenede anne adayının tansiyonunun ölçülmesi hayati ehemmiyet taşımaktadır.
Gebelik tansiyonunun nedenleri tam olarak belirli değil
Gebelik tansiyonunun nedeni tam olarak belirlenememiştir. Bununla birlikte C vitamini eksikliği, hastanın kilosu, daha evvelce tansiyon rahatsızlığının olup olmaması, genetik yatkınlık, çoğul gebelik üzere çeşitli ögeler tartışma konusu olmaktadır. Lakin evvelki gebeliklerinde tansiyonu yükselmiş hastalarda biraz daha dikkatli olunmasında yarar bulunmaktadır.
İleri yaş ve fazla kilo riski artırıyor
Gebelik tansiyonunun ortaya çıkmasında ileri yaş, fazla kilo, böbrek hastalığı ile ek hastalıkların olması, hastanın annesi ya da kız kardeşlerinde tansiyon sorunu bulunması yani genetik yatkınlık riski artıran etmenler ortasında yer almaktadır.
Tansiyon yüksekliği holter ile takip edilmeli
Hastanın tansiyon kıymetlerinden rastgele birisinin 140-90 üzerinde çıkması durumunda, kardiyoloji kısmına yönlendirilerek 24 saat holter ile takibe alınması gerekmektedir. Holter takibinin akabinde tansiyon yüksekse ilaca başlanmalı ve denetim altına alınmaya çalışılmalıdır. Hasebiyle bu hastaların kardiyoloji kısmı ve kardiyoloji ağır bakımı olan bir hastanede takip edilip, doğumunun da bu şartlara nazaran planlanması gerekmektedir.
Preeklampsi, anne bebek vefat nedenleri ortasında ikinci sıradadır
Hamilelik sırasında yüksek tansiyon ile alakalı olan gebelik zehirlenmesi yani preeklampsi, ödem ve idrar yoluyla fazla protein atılması ile karakterize önemli bir gebelik komplikasyonu olmaktadır. Rahim yatağını döşeyen ince damarların çok daralması ile plesantanın bebeği besleyememesi durumudur. Hipertansif, 20. haftadan sonra tansiyonu yükselen yahut hiçbir hipertansiyon bulgusu olmayan hastalarda da bir anda preeklampsi durumu yaşanabilmektedir. Preeklampsinin gerçek manada bir zehirlenme ile ilgisi bulunmamaktadır. Gebeliklerin yüzde 3-4’ünü etkileyen preeklampsi, yüzde 16’lık oran ile anne bebek ölümlerinin nedenleri ortasında ikinci sırada yer almaktadır.
Yüksek tansiyon ve idrarda protein kaçağı varsa…
Gebelik zehirlenmesinin bulguları ortasında; hipertansiyon yani 4 saat aralıklarla iki sefer tansiyonun 140 yahut 90’ın üzerinde seyretmesi durumu, idrar analizinde protein kaçağının görülmesi, baş ağrısı, laboratuvar analizlerinde karaciğer enzimlerinin belirlenen oranının iki katı kadar yükselmesi, kan pulcukları denilen trombositlerin muhakkak bir bedelin altına düşmesi, el, ayak ve yüzde şişlik yer almaktadır. Bu durum beyni etkilediğinde, evvel sara krizi -baş ağrısı görülmekte sonra da beyin kanaması meydana gelebilmektedir. Öldürücü sonuçlar ise karaciğer yırtılması, böbrek yetmezliği, bedende yaygın kanamalar ve beyin kanaması olmaktadır.
Gebelik zehirlenmesinin nedenleri tam olarak bilinmiyor
Gebelik zehirlenmesinin nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Lakin, plasentanın gelişimi ile ilgili bir sorun olduğuna dair uzmanlar tarafından genel bir kanı bulunmaktadır. Plasentanın, rahmin içinde ağacın köklerinin toprağın derinine girmesi üzere myometrial yerleşmesi gerekmektedir. Plasentanın bu yerleşiminde eza olması durumunda preeklempsi ortaya çıkabilmektedir.
Gebelik zehirlenmesi durdurulamaz
Gebelik zehirlenmesinin hafif ve şiddetli olmak üzere iki kategorisi bulunmaktadır. Hastanın bulunduğu haftaya nazaran takip mi edileceği, yoksa doğum planlaması mı yapılacağı kararı verilmelidir. Gebelik zehirlenmesini durdurma üzere bir durum kelam konusu olmamakta, süreç başladığında önü alınamaz bir gelişme göstermektedir. Tüm organları ve bebeğin gelişimini etkileyen gebelik zehirlenmesinin tek tedavisi ise anneye doğum yaptırmaktır.
Anne ve bebeğin sıhhati istikrarda tutulmalıdır
Gebelik zehirlenmesinin doğuma yakın bir vakitte ortaya çıkması hem anne hem bebek için daha yararlı olmaktadır. Fakat her vakit istenilen şey gerçekleşmez ve bazen hastanın yük durumuna nazaran gebelik sonlandırılmasına gidilebilir. Preeklampsi durumunda en kıymetli öge anne ve bebeğin sıhhatinin istikrarda tutulmasıdır. Anneye badire olmadan bebeğin gelişiminin ilerletilmesi, ikisi istikrara geldiğinde doğumun gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Şayet bu hastalarda erken doğum planlanıyorsa bebek için akciğer gelişim iğnesinin uygulanması unutulmamalıdır.
Preeklampsi sonrası oluşan gebeliklerde aspirin kullanımı riski azaltır
Gebeliğinde preeklampsi sorunu yaşayan bireylerin bir sonraki gebeliklerinde 12. haftadan sonra aspirin kullanımına başlamaları gerekmektedir. Aspirin başlanmazsa gebelik zehirlenmesinin tekrarlama mümkünlüğü yüzde 40-60 oranında olurken, aspirin başlandıktan sonra bu oran yüzde 20-30’lar düzeyine düşmektedir.
Tansiyon ve gebelik zehirlenmesi birinci gebeliklerde daha sık görülür
Tansiyon sorunu ve gebelik zehirlenmesi ekseriyetle birinci gebeliklerde daha sık görülmektedir. Bununla birlikte birinci gebelikte görülmesi, ikinci gebelikte ortaya çıkma riskini de arttırmaktadır. Ayrıyeten ileri yaş gebeliklerinde -üçüncü yahut dördüncü gebelik olsa bile- tansiyon ve gebelik zehirlenmesi ortaya çıkabilmektedir.
Gebelik tansiyonu kalıcı olabilir
Gebelik tansiyonu bazen hastada kalıcı olabilmektedir. Doğum sonrası da hastaların tansiyonun 12 hafta boyunca takip edilip, kalıcı olup olmadığına bakılmasında yarar bulunmaktadır. Ayrıyeten anne de görülen yüksek tansiyon sorunu, doğum sonrasında bebeğe geçmemekte, bebeklerde yalnızca gelişim geriliği görülebilmektedir.
Kardiyoloji denetimi ihmal edilmemelidir
Normalde hiçbir bulgu vermeyen bir kalp rahatsızlığı daha fazla sorun yaratıp anne vefatlarına yol açabilmektedir. Münasebetiyle bu cins sorun yaşayan bir hastanın kesinlikle kardiyoloji kısmına denetime gitmesinde yarar bulunmaktadır
Hipertansiyon hastaları şartlar uygunsa olağan doğum yapabilir
Hipertansiyon hastalarının doğumlarının kesinlikle sezaryen usulüyle olması gerekmemektedir. Değerli olan doğumun seri bir halde gerçekleştirilmesidir. Hastanın muayenesi olağan doğuma elverişliyse ve yapay sancı ile süratli bir biçimde doğum yapabilecekse, olağan doğum gerçekleştirilebilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
