Gerçek veriler açıklansa Covid ölümlerinde Dünya 4’üncüsüyüz

Yüzbinlerce insanın TÜİK bilgilerine nazaran kayıp göründüğüne işaret ederek açıklanan dataların gerçeği yansıtmadığını lisana getiren Sıhhat İktisadı Uzmanı Prof. Dr. Onur Başer, “Türkiye, Meksika, Peru ve Macaristan’dan sonra en yüksek vaka-ölüm oranı olan ülkedir” dedi.

Meksika’nın vefat sayılarını revize etmesiyle birlikte dünya koronavirüs vefat sıralaması değişirken, gözler Türkiye’nin bilgilerine çevrildi. Sıhhat iktisadı uzmanı olarak Columbia ve Michigan Üniversiteleri’nde araştırmalarını sürdüren ve MEF Üniversitesi’nde İktisat Kısım Lideri olan Prof. Dr. Onur Başer açıklanan vefat oranlarının gerçeğin çok azını gösterdiğini söyledi. Başer’in salgın mühletince meydana gelen vefatları tahlil ettiği araştırmasına nazaran, Türkiye’de birinci vefatın açıklandığı 17 Mart 2020 tarihinden itibaren bir yıl içinde Covid-19 kaynaklı gerçek vefat sayısı 89 bin 315’e ulaştı. Başer, “Belediyelerden alınan resmi bilgiler üzerinden Türkiye geneline ulaştığımızda, vaka-ölüm oranlarının yüzde 3.02 civarında olduğu sonucuna ulaştık. Türkiye, Meksika, Peru ve Macaristan’dan sonra en yüksek vaka-ölüm oranı olan ülkedir” diye konuştu.

Prof. Başer tarafından yapılan çalışma kapsamında, daha evvel Health Policy Dergisi’nde yayınladığı akademik makalesinde kullandığı metotlar kullanılarak mevt datalarına ulaşılamayan vilayetlerdeki yaş, cinsiyet, eğitim seviyesi üzere datalar başka vilayetler ile eşleştirildi ve iddiası fazla vefat oranları hesaplandı. Tahlile nazaran toplam 9 kentte (İstanbul, Kahramanmaraş, Konya, Bursa, Kocaeli, Bursa, Sakarya, Denizli, Malatya ve Tekirdağ) 17 Mart 2020-16 Mart 2021 tarihleri ortasında gerçekleşen mevt sayısı 36 bin 267 oldu. Evvelki yıllar ile kıyaslandığında ise bu süreçte Türkiye’deki fazla mevt sayısı 133 bin 972 olarak belirlendi. İtibarlı bir akademik yayın olan Jama’da geçen hafta yayınlanan tahlile nazaran tüm dünyada ölümlerin üçte ikisinin direkt Covid 19 ile ilgili, öbür üçte birinin ise Covid nedeniyle hastaneye gitmeyen yahut tedavisini erteleyen insanların mevti olarak nitelendirildiğini belirten Başer, “Bu hesaplama metodu baz alındığında koronavirüs sebebiyle Türkiye’de bir yılda 89 bin 315 kişinin hayatını kaybettiği sonucuna ulaştık” dedi.

Açıklanan sayılar gerçeğin çok azını gösteriyor

Meksika’nın koronavirüsün neden olduğu Covid-19 kaynaklı ölümlerin sayısını revize etmesiyle dünyada ABD’den sonra en çok Covid mevtin görüldüğü ikinci ülke olduğunu lisana getiren Başer, ülkenin Covid ölümlerinin daha evvel açıklanandan yüzde 60 fazla olduğunu duyurduğunu kaydetti. ABD’de Covid-19 hastalığı sonucu 549 bin, Brezilya’da ise 310 bin kişinin hayatını kaybettiğini aktaran Başer, şunları söyledi: “Sadece İstanbul’da Covid-19 başladığı günden beri 17 bin 232 vefatın önlenmesi mümkündü. 16 Mart 2021 tarihinde 29 bin 623 kişinin vefat ettiği açıklanmıştı. Maalesef ki açıklanan vefat oranları gerçeğin çok azını gösteriyor. Vaka-ölüm oranlarına bakıldığında 16 Mart’ta açıklanan sayılar, Türkiye’deki 2 milyon 911 bin 642 hadisenin yaklaşık yüzde 1’i seviyesinde ve Türkiye başka ülkelere nazaran en düşük oranda olarak raporlanıyor. Meğer belediyelerden alınan resmi datalar üzerinden Türkiye geneline ulaştığımızda, vaka-ölüm oranlarının yüzde 3.02 civarında olduğu sonucuna ulaştık. Bu da şu manası taşıyor: Türkiye, Meksika, Peru ve Macaristan’dan sonra en yüksek vaka-ölüm oranı olan ülkedir.

Ölüm datalarında de düzeltme yapılmalı

Türkiye’nin geçen yaz hadise sayısında düzeltme yaptığını, fakat vefat sayılarında şimdi düzeltme yapılmadığını lisana getiren Başer, “Bu da Türkiye bilgilerine olan itimadı sarsiyor. Bu virüs tüm dünyaya yayıldığı için diğer ülkeler ile kıyaslamalar yaparak vaka-ölüm oranlarını çıkartabiliyoruz. Birebirini Dünya Sıhhat Örgütü de yapıyor. Türkiye’nin datalarında büyük bir tutarsızlık var, bu da uygulanacak siyasetlerde eksik yahut yanlış kararlar vermemize sebep oluyor “ diye konuştu.

Yüzbinlerce insanımız kayıp görünüyor

Aynı tutarsızlığın TÜİK nüfus datalarında de görüldüğüne dikkat çeken Başer, Türkiye’de son 30 yılda en az nüfus artışının ‘yüzde 1.25’ olarak belirlendiğini, 2019-2020 ortasında nüfus artış oranının ise yalnızca ‘yüzde 0.55’ olduğunu söyledi. Başer, kelamlarına şöyle devam etti: “Doğan bebek sayılarında ise bir değişiklik yok, bu süreçte ülkeden yüksek ölçüde göç de olmadı, nüfus sayma sistemimizi değiştirmedik ve Covid-19 dışında ülke genelinde mevt sayısını artıracak rastgele bir doğal afet de yaşamadık. Yüzbinlerce insanımız TÜİK bilgilerine nazaran kayıp görünüyor. Bütün bunlar, koronavirüs vefat sayılarındaki tutarsızlığı gözler önüne seriyor. Belediyeden alınan bilgiler ile uyumsuzluklar, başka ülkelerdeki vaka-ölüm oranları ortasındaki uyumsuzluk ve nüfus artışımızdaki uyumsuzluk bizi bu araştırmaya yönlendirdi.”

Sağlık Bakanlığı’nın 4 Nisan 2021 bilgilerine nazaran ise Türkiye’de koronavirüsten hayatını kaybedenlerin sayısı 32 bin 263’e dayandı. Prof. Başer, yaptığı araştırmada direkt ve dolaylı olarak 2020-2021 devrindeki fazladan mevt sayılarını hesapladı. Covid-19’un sıhhat sistemine getirdiği yükün insan vefatlarına tesirini göstermek hedefiyle yapılan çalışmada, 2017-2018-2019 yıllarındaki ölümlerin ortalaması alındı.

Şehirlere nazaran fazla mevt sayıları aşağıdaki haritada görülebilir:

Prof. Dr. Onur Başer kimdir?

1994 yılında ODTÜ İktisat Bölümü’nden mezun olan ve tıpkı üniversitede İktisat Yüksek Lisansı’nı tamamlayan Onur Başer, daha sonra ABD Michigan Üniversitesi’nde Ekonometri ve İstatistik Master’ı yaptı. Doktorasını ekonometrinin sıhhat bilgileri hakkında hazırlayan Başer, sıhhat iktisadı alanında uzmanlaştı. Harvard Üniversitesi’nde kamu sıhhati programıyla akciğer kanserinin devlete yıllık maliyetlerinin hesaplanmasıyla ilgili ekonometri modelleri geliştirdi. IBM’ın sıhhat araştırmaları kısmında 5 yıl boyunca baş ekonomist olarak vazife yapan Başer, bugün ABD’de sıhhat sisteminde kullanılan Hastane Kalite Endeksi’ni hazırlayanlar ortasında yer aldı. 2007 yılında ABD’de ilaç firmalarına danışmanlık veren StatinMed’i kuran Başer, ilaç maliyet hesapları, kıymete bağlı fiyatlandırma üzere hususlarda sektörel araştırmalar yürüttü. İki yıl evvel StatinMed’i ABD’li bir yatırım fonuna satan Başer, New York’ta Michigan ve Columbia Üniversitelerinde konuk profesör olarak araştırma ve projelerine devam ediyor. Birebir vakitte MEF Üniversitesi İktisat Kısım Lideri olan Başer, New York merkezli Columbia Veri Analytics’in Analitik Kısım Başkanlığı’nı yapıyor. Prof. Başer, yaptığı 500’den fazla milletlerarası yayın ve sunumunun yanı sıra istatistik alanında yazılmış birçok kitaba da katkıda bulundu.

Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı