Sağlıklı beslenmek, her yaş ve cinsiyet kümesinde önemsenmesi gereken, sıhhatin korunmasındaki en temel faktörlerden biri. Besinlerin doğallığının bozulmasındaki gerçeklik de göz önünde bulundurulduğunda beslenmeye dikkat etmek hayati ehemmiyet taşıyor. Fakat her şeyde olduğu üzere bu durumun da aşırısından ziyan görmek kaçınılmaz oluyor. Bilhassa son yıllarda gitgide artan sağlıklı beslenme takıntısı, ruhsal bozuklukları beraberinde getiriyor. Ekseriyetle çekiciliğin zayıflıkla ilişkili olduğu kabul edilen sanayileşmiş toplumlarda rastlanılan bu psikiyatrik rahatsızlık, daha çok genç kızları tehdit ediyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Uz. Psi. Ayşe Burcu Durak, sağlıklı beslenme takıntısı olarak bilinen ‘ortoreksiya nervoza’ hakkında bilgi verdi.
Farkında olmadan psikoloji olumsuz etkileniyor
Yeme davranışı bozuklukları, günümüzde çok yaygınlaşan ve bilhassa genç kızlarda daha sık görülen psikiyatrik bir hastalıktır. Ekseriyetle orta sosyoekonomik seviyede, beyaz ırkta ve çekiciliğin zayıflıkla kontaklı olduğu kabul edilen sanayileşmiş toplumlarda görülmektedir. Ortoreksiya nervoza (ON) sağlıklı beslenme takıntısı olarak tanımlanan yeme bozukluğu olup, kişinin tüm yaşantısına müdahale eden doğal diyet tüketme takıntısıdır.
Zayıflık denetim altında tutulamaz hale geliyor
Doğal ve sağlıklı beslenmenin takıntı haline getirilmesi sonucu oluşan bu davranış bozukluğu bireylerde telaşa varan takıntıların ortaya çıkmasına ve ilerleyen süreçte yeme davranış bozuklukları üzere patolojik sonuçlara neden olmaktadır. Ortorektik eğilim gösteren bireylerin sağlıklı beslenebilme emeliyle besin seçimlerini sınırlamaları, yük kaybına neden olmaktadır. Hudutlu beslenme şekli ilerledikçe ortaya çıkan zayıflık ise bu süreçteki ilerlemenin bir sonucudur.
Vücut yapısında bozulmalar görülüyor
Ortorektik eğilim gösterenlerin besin tercihlerinin değerlendirildiği bir çalışmada zerzevat, meyve ve tam tahıllı eser tüketme üzere sağlıklı beslenme eğiliminin daha fazla olduğu ve sağlıklı besin satışı yapan yerleri daha sık ziyaret ettikleri saptanmıştır. Sağlıklı beslenme takıntısı ilerleyen süreçte vücut algısında olumsuz tesirler yaratabilmektedir. Dış görümünü daha âlâ hale getirmek emeliyle yapılan kısıtlamalar sonucu; güç, protein ve öbür besin ögelerinin yetersiz, istikrarsız yahut fazla alınması nedeniyle beden yapı ve işlevlerinin ölçülebilir biçimde olumsuz bozulduğu ‘malnutrisyon’ üzere sıhhat sıkıntılarına taban hazırlayabilmektedir.
Ortorektik bireylerin olağan bireylerden kıymetli seviyede farklı olarak;
- Besinler konusunda daha kaygılı oldukları,
- Sağlıksız olduğunu düşündükleri besinleri tükettiklerinde suçluluk duydukları,
- Sağlıklı besin satın almak için daha fazla para ödemeye hazır oldukları,
- Sağlıklı beslenmenin dış görünüşlerini etkileyeceği konusunda önemli tasa duydukları görülmektedir.
En çok 25 yaş altında görülüyor
Yeme bozuklukları olaylarının yüzde 90’dan fazlasını, 25 yaş altı bireyler oluşturmakta, bayanlarda erkeklere oranla 5-20 kat daha fazla görülmekte ve tüm olayların yalnızca yüzde 5-10’unu erkekler oluşturmaktadır. Sosyokültürel faktörlerin, yeme bozuklukları gelişiminde tesirli olduğu bilinmekte, toplumun zayıflığa ehemmiyet vermesi, aileden, arkadaşlardan ve kitle bağlantı araçlarından gelen baskılar yeme bozukluklarının gelişiminde değerli bir rol oynamaktadır.
Maddi olarak ve ruhsal açından ıstıraba girmeye başladıysanız…
Ortorektik eğilimli bireylerdeki takıntılı korkuların belirlenmesi, hastalığın sınıflandırılmasında ve teşhis kriterlerinin oluşturulmasında faydalı olacaktır.
Sağlıklı beslenme takıntısından korunmak için;
- Öncelikle yiyecekleri sıhhate ziyanlı bir tehdit ögesi olarak görmekten vazgeçin.
- Unutmayın ki sağlıklı beslenme kaygısına düşüldüğünde yaşanan yetersiz beslenme kişi için daha tehlikeli bir duruma yol açarak faydadan çok ziyana dönüşen davranışlarla sıhhat için uzun vadeli metabolik problemleri ortaya çıkarabilir.
- En değerlisi bu durum sizin için hem maddi hem ruhsal bir meşakkat yaratmaya başladıysa bir psikoloğa görünmeniz yararlı olacaktır. Ortoreksiya başka yeme bozuklukları içinde değerlendirilebilecek bir davranıştır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
