D vitamini daha çok kemik sıhhatinde değerli olarak bilinse de bedende birçok sistemin sistemli çalışmasında rol oynuyor. Yetişkinler üzere çocukların da bağışıklık sistemine, sağlıklı büyümesine büyük takviye olan D vitamininin düzeyini yükseltmek için neler yapılabileceğini Liv Hospital Vadistanbul Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Kübra Cenkçi anlattı.
Vitamin olarak bilsek de aslında bir ön hormon olan D vitamini bedende birçok sistemin faal çalışmasında tesirli ve 2 bin’den fazla genin düzenlenmesinde rol oynar. Besinlerle bir ölçü alabilsek de asıl kaynağı güneş olan D vitamininin büyük kısmı cildimizde güneş ışınlarının tesiri ile sentezlenir. Ultraviyole B (UVB) ışınları D vitamininin en güçlü kaynağıdır. Besinlerden ise en çok yağlı balıklarda (Somon, sardalya, uskumru gibi), yumurta sarısı, peynir, kefir, yoğurt ve mantarda bulunur.
Eksikliği birçok hastalığa fırsat veriyor
D vitamini halk ortasında daha çok kemik sıhhatinde kıymetli olarak bilinse de bedende birçok sistemin nizamlı çalışmasında rol oynar. Bunlardan en değerlisi ise son devirde Covid-19 salgını ile daha çok değeri anlaşılan bağışıklık sistemidir. Covid-19 enfeksiyonu öncesinde de son yıllarda D vitamininin, bağışıklık sisteminin faal ve olağan işlevlerini göstermesi için bedende kâfi seviyede olması gerektiği birçok çalışma ile ortaya konulmuştu. Yapılan bu çalışmalar gösteriyor ki, bedenimizde D vitamini seviyesi optimal düzeyin altında ise bağışıklık sistemimiz düzgün çalışmadığından bedenimiz mikropların hücumlarına karşı daha savunmasız kalıyor ve bilhassa çocuklarda çok sık tekrarlayan üst teneffüs yolu enfeksiyonları görülüyor. D vitamini seviyesi yetersiz olanlarda oluşan grip, nezle üzere enfeksiyonların daha uzun sürdüğü de çalışmalarla görüldü. Tekrar yapılan çalışmalarda, tüberküloz denilen verem hastalığına D vitamini eksikliği olan bireylerde daha sık rastlandığı anlaşıldı. İçinde bulunduğumuz pandemi periyodunda de D vitamini eksikliği olan bireylerin Covid-19 enfeksiyonunu daha ağır geçirdiği görüldü ve bu bireylerde ağır bakım servisine yatış oranı daha yüksekti.
Koruyucu tesiri büyük
D vitamininin bağışıklık sistemindeki değerli rolü olan bedenimizi enfeksiyonlara karşı muhafazası ile birlikte birçok kronik hastalığa (Fibromiyalji, tiroid hastalıkları, lupus) karşı da bizi korumaktadır. Multipl skleroz ve otizm üzere hastalıklarda D vitamini seviyesinin kâfi düzeyde olması hastalığa karşı dayanak sağlıyor. Birebir vakitte insülin metabolizmasında da tesirli ve insülin direncine karşı da bizi koruyor. Beden tartısını düzenlemede de tesirli olan D vitamininin obeziteye karşı da esirgeyici olduğu yapılan çalışmalarla görüldü.
Mutluluk hormonu salgılanmasında da katkısı var
D vitamininin tıpkı vakitte beyinde memnunluk hormonu salgılanmasında da katkısı olduğu görülmüş ve depresyonu olan hastalarda D vitamini seviyesinin yükseltilmesi ile olumlu sonuçlar alınmıştır. Çağımızın vebası niteliğindeki kanserde ise yeniden D vitamini seviyesinin kâfi ve yüksek dozlarda tutulmasının kimi kanser hastalıkları için riski düşürdüğü gözlemleniyor.
D vitamininin ana kaynağı; güneş
Son yıllarda ilerleyen teknoloji ve değişen hayat biçimi nedeniyle aslında farkında bile olmadan bedenimizin D vitamini sentezini engelliyoruz. Hava kirliliği, cildimizi güneş ışınlarının ziyanlı tesirlerine karşı korumak maksatlı kullandığımız güneş kremleri ve yanlış vakitlerde güneşlenmek D vitamini düzeyi yetersizliğinin ana nedenleri diyebiliriz. Çocuklar açısından bu duruma bakacak olursak, bilhassa bebeklerde anne sütünde D vitamini çok düşük olduğundan ve doğarken de kâfi d vitamini depoları olmadığından dışarıdan D vitamini kesinlikle alınması gerekir. Alınmadığında büyümekte olan bebeğimizde, başta bağışıklık sistemi olmak üzere birçok sıhhat sorunu görülebilir. Bebeklerde ve çocuklarda destek olarak D vitamini kullanmanın yanında uygun saatlerde güneşlenmek de güzel olacaktır. D vitamini sentezi için en uygun saatler yaz aylarında öğle 11.00-14.00 saatleri ortasıdır. Kollar açıkta olacak halde 20-30 dakika güneşlenmek kâfi olabilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
