Vücudun elektrolit istikrarını sağlıyor, asit-baz istikrarını koruyor, hudut sisteminin tertipli çalışmasında kilit rol üstleniyor, kan dolanımını düzenliyor… Ülkü ölçülerde tüketildiğinde sıhhatimiz üzerinde son derece kıymetli katkıları olan ‘tuz’, bunun tersine fazla ölçüde alındığında ise adeta bir ‘zehre’ dönüşebiliyor!
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran; günde ortalama 5 gram tuz bedenimizin muhtaçlığını karşılamak için kâfi geliyor. Lakin yapılan çalışmalar, ülkemizde ülkü tuz ölçüsünden yaklaşık 3 kat fazla tuz tüketildiğini gösteriyor. Acıbadem Maslak Hastanesi Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Sevgi Şahin yemeklere tuz eklemeden de tükettiğimiz besinlerden günde 5 gram tuz aldığımıza dikkat çekerek, “Sanılanın tersine tuzun büyük bir ölçüsünü yemeklere serpilen tuzdan değil, salam, sosis yahut paketlenmiş atıştırmalıklar üzere süreç görmüş besinlerden alıyoruz. O denli ki işlenmiş besinler sodyum alımının yaklaşık yüzde 75 üzere yüksek bir oranını oluşturuyor. Münasebetiyle sofradan tuzluğu kaldırmak kadar işlenmiş besinlerden uzak durmak çok değerli.” diyor. Pekala ülkü ölçünün üzerinde tüketilen tuz sıhhatimizi nasıl etkiliyor? Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Sevgi Şahin fazla tuz tüketiminin neden olduğu 6 hastalığı anlattı; kıymetli teklifler ve ikazlarda bulundu!
Yüksek tansiyon
Fazla tuz tüketiminin yol açtığı en değerli problemlerden biri, kan basıncını yükseltmesi. Ayrıyeten tuz tesirlerini azalttığı için kan basıncını düşürmek hedefiyle alınan tansiyon düşürücü ilaçların dozunu ve sıklığını da artırmak gerekiyor. Tuz ile hipertansiyon ortasında doza bağlı ve direkt bir ilgi mevcut. Günlük sodyum tüketiminin 1.8 gram azaltılması hipertansiyon hastalarında sistolik (büyük) kan basıncında 9.4 mmHg, diyastolik (küçük) kan basıncında da 5.2 mmHg düşme sağlıyor.
Kan basıncı yükseldiğinde inme riski de 3 kat artıyor. Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Sevgi Şahin bunun bilakis tuz alımının azaltılmasının uzun periyotta inme ve kalp damar hastalıkları riskini düşürdüğüne dikkat çekerek, “Örneğin tuz tüketimi 10 gramdan 5 grama düştüğünde kalp damar hastalıkları riski yüzde 17, inme riski de yüzde 23 oranında azaltılabiliyor.” diyor.
İnsülin direnci
Tuz tüketiminin fazla olduğu beslenme alışkanlığı, karın bölgesindeki yağ hücrelerinin çoğalmasına neden olan kandaki leptin seviyesini yükseltiyor. Prof. Dr. Sevgi Şahin karın bölgesinde oluşan yağlanmanın da insülin direnci için değerli bir risk faktörü oluşturduğunu belirterek, “Bunun tersine düşük sodyumlu beslenme alışkanlığı edinmek glukozu dokulara taşıyan transporterlerin ölçüsünü ve yağ hücrelerinin içindeki insülin reseptörlerini düzenliyor ve böylelikle insülin direnci azalıyor.” diyor.
Osteoporoz
Günümüzün değerli bir sıhhat sorunu olan ve ‘osteoporoz’ olarak isimlendirilen kemik yoğunluğu azalması nedeniyle 50 yaş üstündeki her 2 bayandan biri ve her 5 erkekten biri, kemik kırıkları sorunuyla karşı karşıya kalıyor. Fazla tuz tüketimi kemiklerden kalsiyumun özgürleşmesine ve idrarla bedenden atılmasına neden oluyor. Bunun sonucunda kemikler zayıflıyor ve kolay kırılabilir hale geliyor.
Mide kanseri
Yüksek sodyum içeren beslenme alışkanlığı ‘mide kanseri’ üzere çok önemli bir tablonun gelişme riskini de artırıyor. Prof. Dr. Sevgi Şahin yüksek sodyum içeren beslenme alışkanlığının mide mukozasında hasar oluşturduğuna işaret ederek, şöyle devam ediyor: “Yüksek sodyum içeren diyet, helicobacter pylori isimli bakterinin midede hasar yapmasına yatkınlık oluşturuyor. Hasarlanan mide mukozasında da kanser gelişebiliyor. Bu nedenle tuzlu, tütsülenmiş ve salamura besinlerden uzak durmak gerekiyor” diyor.
Böbrek yetmezliği
Fazla tuz tüketimi sistemik kan basıncını yükseltmesinin yanı sıra böbrek içinde yer alan küçük damarların kan basıncını da artırıyor. Bunun sonucunda damarlar yırtılarak böbrek dokusunda hasar oluşturuyor. Fazla tuz tüketiminin yol açtığı bir öbür değerli sorun da, idrarda protein kaçağına neden olması. Tüm bunların tesiriyle böbreklerde taş oluşumu yahut uzun periyotta böbreklerde yetmezlik üzere kıymetli sıkıntılar gelişebiliyor.
Damar hastalığına bağlı demans
“Damar hastalığına bağlı demans, bunamanın en sık görülen çeşidi olarak karşımıza çıkıyor.” diyen Prof. Dr. Sevgi Şahin, kelamlarına şu ikazla devam ediyor: ”Fazla tuz tüketimi damar yapısını bozarak ve kan basıncını yükselterek damar hastalığına bağlı demansın ilerlemesini hızlandırıyor. Beynin kan deveranının damar sertliği nedeniyle hasar görmesi sonucunda oluşan bu tablo, zihinsel fonksiyonlarımızın tümünü olumsuz etkiliyor. Kan basıncının denetim altında olması ise damar sertliği riskini azaltıyor.”
Tuzu azaltmanın 6 püf noktası!
- Sofraya tuzluk koyma alışkanlığından vazgeçin.
- Yiyeceklerinizi tuz yerine baharatlarla lezzetlendirin.
- Alışveriş yaparken paketli eserlerin son kullanma tarihinin yanı sıra sodyum içeriğine bakmayı da alışkanlık haline getirin. 100 gramlık bir eser 1.5 gram tuz yahut 0.6 gram sodyum içeriyorsa “yüksek tuzlu ürün” kümesine girerken; 0.6 gram tuz ya da 0.1 gram sodyum varsa “düşük tuzlu ürün” kümesinde yer alıyor.
- Hardal, zeytin, soya sosu ve ketçap üzere yiyeceklerin tuz içeriği çok fazla oluyor. Bu besinleri tüketmekten mümkün olduğunca kaçının. Örneğin 1 çay kaşığı soya sosu 335mg sodyum (837.5 mg tuz), bir çay kaşığı kabartma tozu 530 mg sodyum (1.32 gram tuz) içeriyor. Bu ölçü günlük tuz alımının neredeyse 5’te 1‘ini oluşturuyor.
- Zeytin, turşu, peynir üzere salamura besinler de yüksek ölçüde sodyum içeriyor. Bu besinlerden de mümkün olduğunca kaçının.
- Enginar, ıspanak ve kereviz üzere sebzeler yüksek tuzlu sebzeler ortasında yer alıyor. O denli ki 100 gram enginar 86, ıspanak 71, kereviz de 100 mg sodyum içeriyor. Bu besinleri pişirirken ekleyeceğiniz tuz ölçüsünü azaltmayı unutmayın.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
