İsrail’in katliama dönüştürdüğü savaşın bir öbür karanlık yüzü ise etraf katliamı. Türk Toraks Derneği Etraf Problemleri ve Akciğer Sıhhati Çalışma Kümesi husus hakkında açıklama yaptı.
Türk Toraks Derneği Etraf Problemleri ve Akciğer Sıhhati Çalışma Kümesi tarafından, savaşların binlerce sivil insanın vefatına yol açması ve birçok güçlü uğraşa sebep olmasının yanı sıra, çevresel ziyanlar konusunda da büyük tehlike oluşturduğuna dikkat çekildi.
Türk Toraks Derneği Merkez İdare Heyeti Üyesi Prof. Dr. B. Oya İtil, “Tarih boyunca sayısız savaşa şahit olan Dünya, maalesef 21. yüzyılda da savaşların acımasız gerçeğiyle yüz yüze gelmeye devam etmektedir. Son 60 yılda yaşanan çatışmaların %40'ından fazlası, Dünya’nın yüksek kıymetli yahut kıt doğal kaynaklarının sömürülmesiyle direkt ilişkilendirilmektedir” diye konuştu.
Prof. Dr. B. İtil, şunları söyledi, “Savaşların, silahlı taraflar ortasında gerçekleştiği düşünülse de çabucak her vakit en çok sivillerin vefatına, yaralanmasına neden olmakta, bilhassa Ortadoğu ve Akdeniz coğrafyasında yaşanan trajediler milyonlarca insanın zorla yerinden edilerek uzun, güçlü ve acımasız seyahatlere çıkmasına, yabancı oldukları yerlerde ömür uğraşı vermelerine neden olmaktadır. Etraf ise çoğunlukla savaşın zımnî bir kurbanı olarak kalmaktadır. Ancak günümüzde çevresel tesirler daha fazla dikkat çekmektedir. Bilhassa 20. yüzyıl savaşları, çevreye uzun vadeli ziyanlar vermiştir. Çevresel ziyanlar, mahallî halkın bilhassa de kırılgan gruplardan bayanların, çocukların ve yaşlıların refahını, sıhhatini, hayatta kalma şansını tehdit ederken, savunmasızlığını on yıllarca artırabilmektedir. Öte yandan hayvanlar, bitkiler ve nihayetinde ekosistem de derin yok oluş tehlikesiyle karşılaşmaktadır”
Savaşlar Ekoloji ve Sıhhat İçin de Önemli Bir Tehdit
Türk Toraks Derneği Etraf Meseleleri ve Akciğer Sıhhati Çalışma Kümesi Lideri Prof. Dr. Sebahat Genç ise, savaşlar sırasında kimyasal silahlar kullanılabilmekte olduğunu belirterek, “Patlayıcılardan ortama kimyasal unsur salınmakta ve bazen de şuurlu olarak kimyasal üretim tesisleri/depoları amaç alınabilmektedir. Bu çeşit akınlar sonucunda etrafa salınan tehlikeli kimyasallar, hava-su-toprak kirliliğine, toprak verimsizliğine, ekolojik tahribata neden olmaktadır. Su kaynaklarının tahribatı gayeli barajlar maksat alınabilmekte, petrol
tesisleri/depoları tahrip edilebilmekte, buradaki kimyasalların toprak ve su kaynaklarına sızması sonucu önemli toksik kimyasal kontaminasyonu olabilmektedir. Biyolojik silahların patlamasıyla toz yahut aerosol biçiminde patojen bakteri, virüsler özgür kalabilmekte, hava yoluyla yahut su kaynaklarına karışarak su kirliliğine yol açabilmekte, insan sıhhatini ciddi şekilde tehdit edebilmektedir.“ dedi.
Bombalar İklim Krizine Yol Açabilir
Prof. Dr. Genç, nükleer savaşlar ve/veya kazalar sonucu, uranyum ve öbür radyoaktif gazların çevreye yayılabileceğini tabir ederek, şu bilgileri paylaştı: “Bu gazlar, radyasyon kirliliğine yol açarak uzun vadede sıhhat problemlerine neden olabilmektedir. Çernobil felaketi sonrasında birinci 10 yıl içinde kanser olaylarının, önceki döneme nazaran Ukrayna'da %230, Beyaz Rusya'da %180 arttığı gözlenmiştir. Patlamalar
sırasında kullanılan mühimmat, metal parçacıkları etrafa yayılabilmekte, toprağa gömülüp su kaynaklarına karışarak, hava yoluyla dağılarak çevresel kirliliğe yol açmakta, uzun vadeli ekolojik problemlere neden olabilmektedir. Patlamanın şiddetine, patlayıcı türüne göre karbon-dioksit, azot-dioksit, karbon-monoksit, hidrojen-sülfür üzere gazlar ortaya çıkabilmekte, toz ve çok çeşitli parçacık unsurlar etrafa yayılarak önemli boyutta hava-su- toprak kirliliğine sebep olabilmekte, iklim krizine katkıda bulunmaktadır. O denli ki havada
süzülerek kilometrelerce ötedeki kıtalara ulaşabilmektedir. Oluşan gazlar, asit yağmurlarına sebep olarak bitki örtüsüne ziyan verebilmekte ve su ekosistemlerini bozabilmektedir. Askeri taşıtlarda kullanılan gazlar, ozon katmanını incelterek global boyutta etkilenim yaratmaktadır. Savaşlar sırasında ağaçlar kesilmekte, ormanlar önemli ziyan görmekte, yangınlar patlak vermektedir. Bu durum, lokal olsun olmasın tüm biyolojik çeşitliliği tehdit etmektedir.”
İsrail – Filistin Savaşında Yürek Yakan Can Kayıplarını ve Yıkıcı Tesirleri Görüyoruz
Prof. Dr. Genç, silahlı çatışmalar sırasında ve sonrasında doğal etrafın ve yaşamsal
kaynakların korunmasının, global alanda giderek daha fazla önemsenmekte olduğunu
belirterek, şunları kaydetti:
“Bu alandaki yasal çerçeveyi geliştirmeye yönelik son eforlar, Milletlerarası Hukuk Komisyonu (ILC) tarafından yürütülmekte olup, Silahlı Çatışmalarla İlgili Olarak Etrafın Korunması (PERAC) için önerilen 27 taslak unsur, BM Genel Şurası tarafından Aralık 2022’de kabul edilmiştir. Her yıl 6 Kasım'da kutlanan Milletlerarası Savaş ve Silahlı Çatışmalarda Çevrenin Sömürüsünün Önlenmesi Günü, etrafla ilgili hareketlerin çatışma tedbire, barışı muhafaza ve barışı inşa etme stratejilerinin bir modülü olmasını sağlamanın büyük kıymetini yineleme fırsatıdır. Maalesef yakın vakitte başlayan İsrail-Filistin savaşı ile yüreklerimizi yakan can kayıplarının yanı sıra bölgeden yıkıcı tesirlerin fotoğrafları, bilgileri gelmektedir. Çok üzücü ki, bu yıkıcı tesirlerin bu bölgede de değişik derecelerde meydana geldiği ve geleceği söylenebilir. Sonuç olarak, savaşların doğal etrafa olan tesirleri büyük ve uzun vadeli sonuçlara yol açabilir ve bu etkilenim göz gerisi edilmemelidir. Savaş, bir halk sıhhati sorunu olduğu kadar tıpkı vakitte önemli bir ekolojik sıkıntıdır. Türk Toraks Derneği, savaşa karşı barışı, etraf ve ekosistem yıkımına karşı sürdürülebilir ömrü ve geleceği savunur. Bir kez
daha savaşa HAYIR diyoruz!” (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)