DEVA Partisi Eğitim Siyasetleri Lideri Mustafa Ergen, yaptığı basın açıklaması ile yeni bir üniversite modelini tartışmaya açtı. YÖK’ün kaldırılmasını, yerine üniversitelerde özerklik sağlayacak Mütevelli Heyetleri kurulmasını kapsayan bu yeni sistem tasarısı, yanlış rektör seçimini dengelemek üzere, seçilen rektörler ve atanan üst seviye yöneticiler için 360 derece performans kontrolünün getirilmesini de içeriyor. İşte 10 unsurda tartışmaya açılan yeni üniversite modelinin detayları…
1. Dünya süratle teknoloji, dijital ve girişimcilik temelli yeni iktisada ve beraberinde şekillendirdiği sosyo-kültürel hayata hakikat ilerlerken, ülkemizin bu yarışta başarılı olması için yükseköğretim sistemimizin kurumsal özerklik, akademik özgürlük ve performansa dayalı prensipler temelinde tekrar tasarlanması gerekmektedir.
2. Bugüne kadar birçok tarihi gelişme sonucunda kuvözde tutulan üniversitelerin, bugünden sonra kendi dinamikleriyle bilime, iktisada, kültüre, sanata ve insanlığa katkı verecek sistemleri ve insan kaynaklarını geliştirmeleri emelimiz olmalıdır. Paydaşları öğrenciler, mezunlar, akademisyenler, toplum, kamu, devlet ve özel kesim olan üniversitelerimizde, gerçek ve kapsayıcı takımların vazifeye gelmesini ve vazifede kalmasını sağlayacak istikrarlı bir sistemi tartışmalı, yanlışlardan ve yanlış örneklerden korkmadan ilerlemeyi benimsemeliyiz.
3.Üniversiteler, çevik karar alabilen, dijital yetkinlikleri artmış, hayat uzunluğu hizmet veren, vaktin gerçeklerine ve geleceğin beklentilerine yanıt veren bir yapıya dönüşmelidirler. Bu minvalde üniversitelerin ihtisaslaşması kıymetlidir; araştırma üniversitesi, tematik üniversite, lokal üniversite, yetkinlik kazandıran üniversite üzere yeni kategoriler düşünülmelidir.
4. Mevcut Yükseköğretim Kurulu’nun işleyişi vakit içinde çok merkeziyetçi bir hal almış, üniversiteleri minimum müşterekte eşitler hale getirmiştir. Bu şuranın kaldırılması ve yetkilerinin merkeziyetçilikten uzak bir halde tasarlanabilmesi değerlidir.
5. Üniversiteler ülkenin kalkınma ve toplumsal gelişme vizyon amaçları çerçevesinde teşvik edilmelidir. Kimi üniversitelerin birincil maksadı dünya sıralamasında birinci 100’e girmek olabilir. Bazı üniversitelerin amacı ise bölgesel kalkınmada mahallî bilgi geliştirme ve araştırma yapmak olabilir. Yeni kurulacak yahut revize edilecek kurumsal yapılar ile üniversitelerin performansı raporlanmalı ve bu kurum akademisyenler ortasından seçilecek şahıslar tarafından yönetilmelidir. Üniversitelerin ülkeye, topluma, iktisada ve bilime katkısının ölçülmesinden ülkenin yetiştirdiği akademisyenler sorumlu olmalıdır.
6. Üniversitelerin, vizyonları doğrultusunda öğrenci sayısını ayarlama, açılacak yahut kapanacak kısımları belirleme, denkliğe karar verme, takım, fiyat ve istihdam tekniği hususlarında esneklik oluşturma üzere özerklikleri olmalıdır. Üniversiteler yeni dünyaya hazırlanmak ve birbirlerine örnek olmak için yönetişim inovasyonuna ve dijital transformasyon atılımına girmelidir.
7. Devlet, kısımların ve programların akredite olmaları yanında verilen diplomaların tahminen meslek kuruluşları ile akredite olma düzeneklerini öne çıkarmalı; mali yardımı fırsat eşitliği temelinde farklı metotlarla devam ettirmeli; üniversitelerin finansman çeşitliliğinin bilhassa ülke olarak katkı verdiğimiz Avrupa Birliği Fonları ve özel kesim ARGE çalışmaları başta olmak üzere gelişen dünyaya uyumlu yollarla artırılmasını teşvik etmelidir.
8. Üniversitelerde rektörün belirlenmesi, kurulacak Mütevelli Heyetlerine bırakılmalıdır. Mütevelli Heyeti, arama komiteleri üzere usulleri kullanarak kendi sürecini ve üniversite geleneğini oluşturmalıdır. Rektörlük vazifesinde vakit tahdidi, yaş haddi üzere yapay kriterler kalkmalıdır. Değerli olan üniversitenin stratejik planı ve misyonuna en uygun rektörü istihdam etmeyi başarmaktır.
9. Birinci Mütevelli Heyet oluşturma kriterlerinin ana sınırları oluşturulmalı, ilgili üniversitelerin senatosu tarafından gerçekleştirilmelidir. Mütevelli Heyeti oluştururken farklı oranlar dahilinde başarılı hizmet yapmış ve yapan akademisyenlerin, kendini ispat etmiş mezunların, öne çıkan öğrencilerin, o üniversiteden işe alım yapan kurumların, o üniversiteye ARGE fonu veren kurumların, hayırseverlerin, kamunun ve mahallî yöneticilerin temsiline itina gösterilmelidir. Mütevelli Heyet isminden anlaşılacağı üzere akil heyet olarak üniversitenin vizyonunu, faydasını, gelişmesini gözetmeli ve bu misyon çerçevesinde kendini daima yenilemelidir. Mütevelli Heyetin üniversiteden, bulunduğu ekosistemden, ülkenin gereksinimlerinden ve süratle gelişen dünyadan fikren kopma lüksü yoktur. Bu anlayışa uymayan heyetlerin yanlış idarelerini dengelemek gayesiyle, gerektiğinde Mütevelli Heyeti feshetme metodu düşünülmeli ve birinci Mütevelli Heyet kurma prosedürü tekrar başlatılmalıdır. Üniversiteler kendine fayda ve sahiplik sağlayacak Mütevelli Heyeti oluşturma çalışmasını başarabilmelidir.
10. Mütevelli Heyetin yanlış rektör seçimini dengelemek üzere, seçilen rektörler ve atanan üst seviye yöneticiler için 360 derece performans kontrolünün getirilmesi tartışılmalıdır. Rektörler ve üst idare, ikinci yıllarından itibaren her yıl akademisyenler, idari işçi, öğrenciler ve üniversiteye o yıl başvuranlar yahut o yıl içinde ayrılanlar tarafından değerlendirilmelidir. Kıymetlendirme sonucunda, yüzde doksan ve üstünde bir memnuniyetsizliğin ortaya çıkması durumunda rektör misyondan el çektirilmeli, aksi halde sonuçlar bâtın tutulmalıdır. Rektör seçiminde bu tip yanlış tercihler, Mütevelli Heyetin performansının göstergesi olmalıdır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
